Vallen en feromonen

Misschien heb je al wel die doorschijnende potten met een groen deksel zien hangen in de bomen van je gemeente? En je afgevraagd waarom die daar precies hangen?

Het zijn feromoonvallen. Ze worden in de gemeenten vooral gebruikt om de populatie eikenprocessierupsen of kastanjemineermotten te beheersen.

Het eerste feromoononderzoek werd gepubliceerd in 1971 en had betrekking op de vluchtbladroller. Nu zoveel jaren later, zijn feromoonvallen ook ingeburgerd bij de particulier. Het is namelijk een praktisch hulpmiddel in de strijd tegen schadelijke motten en vlinders. Deze methode is onschadelijk voor het milieu.

Hoe werkt een feromoonval?

Feromoonvallen werden oorspronkelijk gelanceerd in de professionele fruitteelt als seks vallen. Simpelweg gezegd: een val om de mannelijke motten in de val te lokken op basis van de seks geur van de vrouwelijke mot. Dankzij de seks vallen kunnen de boeren gerichter bestrijden, ze weten precies wanneer de vluchten beginnen.

Of mooier gezegd: in een feromoonval wordt een feromoon gehangen die de geur verspreid van de vrouwelijke mot. Afhankelijk van welk feromoon je hangt en dus ook welke geur er verspreid wordt, vang je mannelijke motten van die soort weg. De mannetjes worden letterlijk in de val gelokt.

Mannetjes die worden weggevangen kunnen geen vrouwtjes meer bevruchten. Minder bevruchting leidt tot minder ei afleg en dus minder schadelijke rupsen. Uit ervaring weten we dat met de jaren de populatie schadelijke motten wordt afgebouwd.

Een feromoonval werkt soort specifiek. Met een feromoonval van de pruimenmot kan je geen fruitmot wegvangen. Of met een feromoon van een kersenvlieg kan je geen eikenprocessierupsen vangen.

Er zijn verschillende types feromoonvallen, naargelang welke mot of insect je wilt vangen.

Een feromoonval is geen bestrijdingsmiddel

Een feromoonval is een hulpmiddel om de populatie te beheersen en om te monitoren wanneer de schadelijke motten beginnen te vliegen. Een goede monitoring helpt om een bestrijding op het juiste tijdstip uit te voeren als je dat supplementair wilt doen.

Neem als voorbeeld de buxusmot. De jonge larven van de buxusmot kunnen met aaltjes worden bestreden, de oudere larven niet. Het is dus essentieel om op het juiste tijdstip te behandelen. Door een feromoonval te hangen, weet je precies wanneer de vluchten van de buxusmot beginnen. Naar aanleiding daarvan kan je dus een week tot 10 dagen later een bespuiting uitvoeren op de jonge larven. Tegelijk vang je ook veel buxusmotten weg waardoor minder vrouwtjes bevrucht worden en je ook minder bespuitingen moet uitvoeren.

Soorten feromoonvallen

Deltaval

De deltaval bestaat uit:

• een driehoekige val
• 4 lijmbodems
• Een feromoonmandje en feromoonhouden
• Een groen koordje

De deltaval wordt gevouwen tot een driehoekig huisje en is gemakkelijk monteerbaar. Het dak is waterbestendig en de val kan jaren gebruikt worden. Op de bodem ligt een lijmplaat van niet-drogende lijm. Er worden 4 lijmplaten bij de val geleverd, voldoende voor 1 seizoen.

De deltaval wordt gebruikt voor de fruitmot, pruimenmot, preimot en trosrups weg te vangen.

Waar de deltaval ophangen? Hang de deltaval op ooghoogte op een luchtige plaats zodat de feromoongeur zich goed kan verspreiden. Niet onder een dicht bladerdek en ook niet in de felle wind.

In geval van preimot, hang je de val in de directe omgeving van het preiperceel. Zet de val niet op de grond, dit vervuilt de lijmbodems door opspattende regen en verspreidt het feromoon onvoldoende.

Funnelval

De plastic funnelval bestaat uit:

• Een deksel met koordje
• een trechter
• Een vangbeker
• Een feromoonmandje met dop

De funnelval kan gemakkelijk zelf gemonteerd worden. Op onze verpakking staat trouwens een detailfoto van hoe je ze moet monteren.

Als de val gemonteerd is, is het deksel via de pootjes met de trechter verbonden. De scheiding van de twee delen zorgt ervoor dat het feromoon zich kan verspreiden onder het op een paraplu gelijkende deksel.

De funnelval wordt gebruikt voor: buxusmot, eikenprocessierups, kastanjemineermot, vruchtbladroller, kleine wintervlinder, cacaomot, grauwe meelmot en Indische meelmot.

Voor de meeste motten vul je de opvangemmer voor 1/3 met water met een beetje detergent. De buxusmot en kleine wintervlinder kunnen droog worden weggevangen. Er moet dus geen water in de opvangemmer.

Waar de funnelval ophangen? Voor alle feromoonvallen geldt dat je ze niet onder een dicht bladerdek mag hangen en ook best niet in de felle wind. Meestal is de beste plaats ergens aan de zijkant van de boom.

Voorbuxusmot: De ideale hoogte om de buxusmotval op te hangen is 1.70 m. Je kan ze aan een tak van een boom of struik hangen in de buurt van de buxusplanten.

Voor eik en kastanjebomen: Hang de feromoonval zo hoog als je kan. Hoe hoger je hangt, hoe beter je vangt. Hang maximum 1 feromoonval per grote boom. Houd het koordje kort zodat de val niet zwiert in de wind. Houd er rekening mee dat je het water in de opvangemmer regelmatig moet vervangen.

voedselmotten: hang de funnelvallen in de ruimte waar het probleem zich voordoet. Particulieren die last hebben van voedselmotten in de voorraadkast: gebruik geen funnelval, maar een lijmplaat van de deltaval om de motten te vangen of onze levensmiddelen mottenval.

McPhailval

De McPhailval kan je simpel zelf monteren. Op onze verpakking staat een detail van hoe de val moet gemonteerd worden. Vul de vangbeker met 2 cm water. Het feromoonmandje met feromoon klik je vast in het transparante deksel. Fixeer de McPhailval aan een tak. Houd het koordje kort zodat de val niet zwiert in de wind.

De McPhailval vangt kersenvlieg en olijfvlieg.

Waar de McPhailval hangen? Hang hem niet in volle wind, maar ook niet volledig onder het bladerdek. De beste plaats is aan de zijkant van de boom, maar uit de felle wind. Zo kan de feromoongeur zich goed en gelijkmatig verspreiden.

Lijmval

Er bestaan blauwe en gele lijmvallen. Het zijn vangplaten die een niet drogende lijm bevatten, bestendig tegen regen en zon. De lijmval wordt al dan niet in combinatie met een feromooncapsule gebruikt.

• Gele vangplaten om mannelijke en vrouwelijke kersenvlieg weg te lokken in combinatie met een feromooncapsule.
• Blauwe of gele vangplaten om volwassen trips weg te vangen, al dan niet in combinatie met een feromoon.

Wat zijn feromonen?

Feromonen zijn natuurlijke signaalstoffen die door individuen worden uitgescheiden om met elkaar te communiceren. In feite is het een vorm van chemische communicatie. Insecten, motten, dieren en mensen scheiden feromonen uit. Individuen van eenzelfde soort begrijpen de uitgezonden signaalstof en gaan daarop reageren.

Dieren gebruiken feromonen om hun territorium af te baken, alarm te slaan of een partner te vinden om te paren. Mieren bijvoorbeeld gaan achter elkaar lopen dankzij het spoorvolgferomoon dat ze uitscheiden. Dieren, insecten en motten vinden hun partner dankzij het seks feromoon.

Dit gegeven wordt gebruikt in een feromoonval met de bedoeling de mannelijke plaaginsecten te misleiden en in de val te lokken. Elke soort heeft zijn eigen feromoon. Dit maakt het mogelijk, om een mot, vlinder of insect heel precies en doeltreffend te vangen.

Feromonen koel bewaren

Feromooncapsules, feromoondispenser, feromoonampules of kortweg feromonen blijven na productie nog twee jaar van hoge kwaliteit als je de capsules na productie op de juiste manier bewaart. Onze feromooncapsules worden jaarlijks vers geproduceerd en altijd in de diepvries bewaard. Daardoor kunnen we jou de beste kwaliteit garanderen.

Hoe feromonen bewaren na ontvangst?

De feromooncapsules bewaar je best in de diepvries in een afgesloten potje in de originele verpakking. Als je de capsules hetzelfde jaar gebruikt, bewaar ze dan bij 5°C in de koelkast of eveneens in de diepvries. In de diepvries bewaren is altijd het beste voor behoud van de geur. Zeker niet langdurig op kamertemperatuur bewaren want dan gaat de feromoongeur langzaam verdampen.

Open enkel de verpakkingen die je onmiddellijk gaat gebruiken. De feromooncapsules zelf mag je nooit openen. De geur wordt door de rubber of plastiek langzaam afgegeven.

Courante beschikbare feromonen

• Kersenvlieg:kersenvlieg kan je wegvangen met gele vangplaten of een McPhailval in combinatie met het feromoon Rhagoletes cerasi. Je mag ook beide technieken gelijk toepassen. Voor de feromoonval kersenvlieg heb je twee capsules nodig per seizoen.
• Fruitmot: de fruitmot die voorkomt in appel- en perenbomen vang je met een deltaval in combinatie met het feromoon Cydia pomonella. Voor de feromoonval tegen fruitmot heb je twee tot drie capsules nodig per seizoen.
• Eikenprocessierups: eikenprocessievlinder vang je weg met een funnelval in combinatie met het feromoon Thaumetopoea processionae. Voor de feromoonval processierups heb je twee capsules nodig per seizoen.
• Pruimenmot: de pruimenmot vang je met een deltaval in combinatie met het feromoon Grapholita funebrana. De pruimenmot tast pruimen, perziken, nectarinen, abrikozen en mirabellen aan. De pruimenmot feromoonval vraagt twee tot drie capsules per seizoen.
• Trosrups: de trosrups is schadelijk in druiven. De mannetjes vang je met een deltaval en het feromoon Lobesia botrana. Drie capsules nodig per seizoen.
• Kastanjemineermot: de mannelijke kastanjemineermotten vang je met een funnelval en het feromoon Cameraria Ohridella. Voor de feromoonval kastanjemineermot heb je 4 capsules nodig per seizoen. De wijfjes van de kastanjemineermot vliegen niet, maar kruipen langs de boomstammen in de boom om daar te paren. Lijmende boombanden verhinderen dat de vrouwtjes omhoog kunnen kruipen.
• Kleine wintervlinder: de larven van de kleine wintervlinder kunnen veel schade aanrichten aan fruitbomen en loofbomen. De mannetjes vang je met een funnelval en het seksferomoon Operophtera brumata. Twee capsules nodig per seizoen.
• Buxusmot: de buxusmot vang je met een funnelval en de fermooncapsule Cydalima perspectalis. Voor de feromoonval buxusmot heb je 4 capsules nodig per seizoen.
• Preimot: de preimot vang je met een deltaval en de fermooncapsule Acrolepiopsis assectella. 2 capsules nodig per seizoen.
• Rozenkever: de rozenkever vang je met een rozenkeverval en de fermooncapsule Phyllopertha horticola. 2 capsules per seizoen.
• Tuta absoluta: tomatenmineermot wordt weggevangen met een tutasan trap of een deltaval en de feromooncapsule Tuta absoluta.

Heb je andere feromonen nodig? Deze kan je bij ons bestellen als je van 50 stuks van dezelfde soort afneemt. Ze worden voor jou dan gemaakt.

Wanneer feromoonvallen plaatsen?

Feromoonvallen worden gehangen tijdens de vluchten van de volwassen motten of insecten. Een feromooncapsule gaat 6 weken mee als deze goed bewaard werd. Afhankelijk van de vluchtperiode heb je twee, drie of vier feromooncapsules per seizoen nodig.

• Feromoonval buxusmot: half mei - eind oktober
• Feromoonval eikenprocessierups: begin juli - begin september
• Feromoonval pruimenmot: half april - eind september in geval je ook late pruimen hebt.
• Feromoonval fruitmot: half april - eind augustus
• Feromoonval kersenvlieg: begin mei - eind juni
• Feromoonval Kastanjemineermot: half april - eind september
• Feromoonval meelmot: het hele jaar rond
• Feromoonval preimot: half april - eind mei (voor de eerste vlucht) en van eind juni - half augustus (voor de tweede vlucht)
• Feromoonval kleine wintervlinder: eind oktober - eind januari
• Feromoonval trosrups: einde maart (verwarmde kasteelt) of einde april (koude kasteelt of buiten) - begin augustus. In Zuid-Frankrijk en Spanje is er een bijkomende generatie van begin augustus tot eind september.
• Feromoonval olijfvlieg eind juni - eind oktober met een piek vanaf augustus
• Feromoonval vruchtbladroller: half mei - eind september
• Feromoonval Rozenkever begin, half mei - derde week van juni

Hoeveel feromoonvallen plaatsen?

Die vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Je zou kunnen denken: hoe meer vallen ik hang, hoe beter, maar dat is niet waar. Mensen willen het vaak te goed doen!

Uit ervaring hebben we geleerd dat teveel feromoonvallen samen hangen, een averechts effect creëert. Je trekt massaal motten of vlinders aan, maar ze vinden de vallen niet meer omdat de feromoongeur overal aanwezig is.

Daarom adviseren we je het volgende als maximum:

• Voor de buxusmot: 1 feromoonval per 15 m2 of lopende meters
• 1 feromoonval per grote boom (fruitboom, eik of kastanjeboom)
• 1 feromoonval per 5 kleine fruitbomen. De fruitbomen moeten zich situeren binnen een straal van 25 m rond de val.
• 1 feromoonval per kas van 140 m2
• 1 feromoonval per perceel prei
• Voor olijfgaarden of grote plantages: 20 tot 30 vallen per ha

Werkt mijn feromoonval wel?

De werking van de feromoonval en feromooncapsule is eenvoudig te controleren door te kijken naar jouw vangst op de lijmplaat of in de vangpot. Vang je een mot/ insect in de overeenstemming met het feromoon dan werkt de val en de fermooncapsule.

Ik vang niets

Je hebt waarschijnlijk de feromoonval opgehangen voor de vlucht begonnen is en daarom vang je nog niets. Dat raden we trouwens ook aan. Door de klimaatwijzigingen, vooral de warme voorjaren, kunnen vluchten vroegen starten dan gemiddeld wordt aangenomen. Het beste is daarom de feromoonval enkele weken voor de normale vluchtperiode uit te hangen. Vang je die weken niets, dan ben je zeker dat je val op tijd uithangt namelijk voor de vlucht begonnen is. Dit is zeer belangrijk! Vang je direct dezelfde avond motten, dan weet je dat de vlucht al bezig is.

Blijf je niets vangen? Dan heb je mogelijks een ander probleem dan wat je vermoedt. Een voorbeeld ter illustratie: je hebt een feromoonval kersenvlieg hangen en je vangt niets. Dat kan omdat je misschien geen kersenvlieg hebt, maar Suzukii fruitvlieg. Wil je het verschil kennen, lees dan onze blog over het verschil tussen de kersenvlieg en de Aziatische fruitvlieg.

Ik vang weinig, maar had vorig jaar veel aantasting

Het is mogelijk dat je weinig motten of kersenvlieg vangt ondanks dat je veel aantasting had vorig jaar. Dit heeft te maken met het feit dat bevruchte wijfjes veel eitjes kunnen afleggen. Bijvoorbeeld één vrouwtje van de buxusmot kan tot 500 eitjes afleggen.

Mogelijks kan het ook liggen aan de plaats waar je de val hebt hangen. Verhang de val eens en kijk of je meer vangt. De hoogte van ophangen speelt ook een belangrijke rol in de hoeveelheid dat je wegvangt:

• Buxusmotvallen moeten op 1.70 m hangen
• In hoogstam fruitbomen: aan de onderste takken
• Bij leibomen van fruit: op 1 m hoogte
• Bij eik en kastanje: zo hoog mogelijk

Ik vang twee verschillende motten

Dat kan in een uitzonderlijk geval gebeuren. Dat is omdat feromonen van bepaalde motten zeer dicht bij elkaar aanleunen qua chemische samenstelling. Zo vang je uitzonderlijk motten weg die je niet wilde vangen.

Ik vang veel vliegen

Dit komt soms voor bij de deltavallen. Als je veel vliegen vangt, moet je de val anders hangen. Dit heeft meestal te maken met het feit dat je de val met de opening in de windrichting hebt hangen. Het best is op de feromoonval dwars op de windrichting te hangen.

In de funnelval en de McPhailval heb je minder bijvangst van vliegen, maar ook daar komt het voor in beperkte mate.

Ik blijf aantasting hebben

Eerst en vooral is een feromoonval geen bestrijdingsmiddel, maar een hulpmiddel. Je mag niet verwachten dat deze methode volledige bescherming biedt. Uit ervaring weten we dat veel mensen na een aantal jaren nog weinig schadelijke motten in hun omgeving hebben en dus ook nog weinig aantasting.

Of dit al dan niet gebeurt, hangt samen met de specifieke omstandigheden bij jou:

• Bij hoge populatiedruk vinden de motjes elkaar sowieso dus blijven afbouwen is het advies.
• Bij te veel wind kan de geur zich niet gelijkmatig verspreiden, vandaar het belang om de val niet in de volle wind te hangen.
• De aanwezigheid van verwaarloosde boomgaarden of druivenserres in je buurt maakt dat er steeds nieuwe motten of insecten naar jouw percelen komen.

Mag ik stoppen met een feromoonval te hangen als mijn probleem is opgelost?

We raden aan om preventief 1 val/100m² te blijven hangen, ook als je geen schade meer ondervindt. Er blijven elk jaar schadelijke motten of vliegen (kersenvlieg, olijfvlieg) in je omgeving circuleren. Precies omdat je elk jaar een feromoonval hangt, blijft de schadelijke populatie laag en doet de val haar werk!

Een voorbeeld uit de Biogroei-tuin: Jaren geleden was mijn druivenserre plots volledig aangetast door trosrups. Ik heb mijn probleem opgelost met enkele jaren een feromoonval te hangen. Daarna ben ik de feromoonval blijven hangen. Na 3 jaren niets te vangen, ving ik plots het vierde jaar toch weer trosrups. Ik was heel blij dat ik het was blijven volhouden!

Feromoonvallen kopen

Bij Biogroei koop je het meest uitgebreide gamma feromoonvallen. We zijn reeds meet dan 30 jaar actief in deze sector. Mocht je hieromtrent nog vragen hebben, mag je ons altijd Link naar FAQ itemcontacteren.

Feromoonvallen zelf maken

Een deltaval zou je zelf kunnen maken, maar een funnelval of McPhailval is naar mijn gevoel geen haalbare kaart. Gezien zelfs een deltaval jaren na mekaar buiten kan gebruikt worden, loont het niet de moeite om zelf een val te maken. De val op zich is niet duur en de lijmbodems en feromonen moeten altijd worden bijgekocht.