Engerlingen

Lees verder onder de afbeelding.

Engerlingen

Engerlingen zitten doorgaans in de grond en meestal onder de graszoden, maar ze kunnen ook voorkomen onder hagen, bomen en heesters. Deze larven vreten aan de wortels van gras of heesters waardoor deze op termijn afsterven. Veel mensen denken dat ze meikevers hebben als ze engerlingen vinden. Nochtans in de meeste gevallen gaat het om andere keverlarven. Daarom is het goed om je even te verdiepen als je vermoed last te hebben van engerlingen.

Wat zijn engerlingen?

Alle witte larven die we in de grond vinden, noemen we engerlingen. Hierdoor lijkt het misschien dat het steeds dezelfde keverlarven betreft, maar dit is niet het geval. Engerlingen zijn namelijk altijd larven van kevers die behoren tot de familie van de bladsprietkevers. Engerling is dus een verzamelnaam voor vele soorten keverlarven met name de rozenkever, junikever, sallandkever, julikever, meikever en andere. We bespreken op deze pagina daarom enkele bladsprietkevers die vooral schadelijk zijn voor je tuin.

Al deze larven hebben gemeen dat ze C-vormig en witachtig lichaampje hebben met een bruine kop, een donkergrijs achterlijf en pootjes. De grootte, de vluchtperiodes en de plaatsen waar de larven en kevers voorkomen is echter verschillend. Het is dan ook belangrijk om te weten welke soort engerling in je tuin zit om een goede bestrijding te selecteren.

Engerlingen schade

Over het algemeen doen de volwassen kevers niet zoveel schade; ze leggen voornamelijk eitjes. Bovendien leven de volwassen kevers maar kort en voeden zich met bladeren en bloemen van planten en bomen. Dit valt dan ook meestal niet op. Hetzelfde kan echter niet gezegd worden over engerlingen en de schade die zij veroorzaken. In tegenstelling tot de volwassen kevers zijn de engerlingen wel echte schadeveroorzakers. Engerlingen brengen namelijk schade aan zowel het gazon als heesters en bomen.

Schade aan grasvelden, sportvelden en gazons

Het eerste jaar is de schade aan het gazon door engerlingen meestal beperkt. Dit komt omdat de kevers het grootste deel van hun eitjes leggen op de plek waar ze verpopt zijn en uit de grond komen. Slechts een klein deel van de eitjes wordt elders afgelegd. Hierdoor zie je het eerste jaar slechts enkele gele plekken in je gazon en gaat er meestal nog geen alarmbelletje rinkelen.

Het jaar later is de schade aan het gazon al veel groter, want het grootste deel van de kevereitjes is dan al gelegd. Het resulteert is vele gele plekken en soms al wat losliggend gazon. Vervolgens komen kraaien, kauwen en eksters in het gras pikken op zoek naar larven. De vogels zorgen voor bijkomende schade, omdat ze het gras omwoelen. Ook mollen komen naar je tuin in zoektocht naar de larven wat uiteraard resulteert in molshopen.

De jaren daaropvolgend neemt de schade aanzienlijk toe. Zo komt het gras los te liggen. Je kunt het als het ware oprollen. Als je dit doet, dan zie je onder het gras vele engerlingen liggen. Er is op dit stadium dan ook nog maar weinig gras te bespeuren; het is eerder een kale grond met hier en daar wat grassprieten geworden.

Schade aan bomen, vaste planten en heesters

De schade die engerlingen veroorzaken aan bomen, hagen en heesters is te vergelijken met de schade die een taxuskever aanbrengt. In beide gevallen worden de wortels van de planten opgegeten. In het begin worden voornamelijk de haarwortels aangetast. Naargelang de larven groeien, kunnen ze ook de grotere wortels aantasten. Vervolgens verzwakken de planten. Zo hangen planten sneller slap tijdens een warm voorjaar en kunnen ze na verloop van tijd afsterven als je de engerlingen niet bestrijdt.

Verschillende soorten engerlingen

Aangezien ‘engerlingen’ een verzamelnaam is voor een vele keverlarven, zijn er verschillende soorten engerlingen die in je tuin kunnen voorkomen. Voor een effectieve bestrijding moet je eerst identificeren van welke soort jij last hebt. Hieronder bespreken we een aantal soorten engerlingen die de meeste schade veroorzaken.

Rozenkever (Johanneskever) of Phylloperta horicola

De rozenkever is de kleinste bladsprietkever. Ze zijn namelijk ongeveer 1 cm groot. De volwassen kever is te herkennen aan een roodachtig, bijna donkerbruin dekschild. De eitjes van rozenkever worden overigens voornamelijk gelegd in gazons, grasvelden en sportvelden. Ook onder vaste planten en jonge bomen kunnen deze kevers hun eitjes leggen. Verder vliegen rozenkevers een drietal weken en voeden zich met bladeren en bloemknoppen van loofbomen. Op het moment dat je vliegende rozenkevers ziet, dan is het grootste gedeelte van de eitjes al gelegd op de locatie waar de kevers zelf uit de pop zijn gekropen.

Hoe kun je de rozenkever herkennen?

• De larven van de rozenkever hebben een één jaarlijkse cyclus. Dat wil zeggen dat ze maar 1 jaar in de grond overwinteren. Gezien de larven van de rozenkever zo’n levenscyclus hebben, zijn alle larven even groot of beter gezegd even klein.
• De rozenkever is de kleinste keversoort. Zoals eerder vermeld zijn de larven maximaal 1 cm groot. Dus zie je in je gazon allemaal dezelfde kleine engerlingen? Dan heb je hoogstwaarschijnlijk de engerlingen van de rozenkever.
• Het vluchtpatroon van de volwassen rozenkever is zeer specifiek: ze vliegen bij zonnig weer laag boven het gazon in de voormiddag tussen 10:00 en 14:00 uur. Daarna kruipen ze terug in de grond. De rozenkevers vliegen in mei.

Sallandkever of Hoplia Philanthus

De larven van de sallandkever komen meestal voor in gazons en grasvelden op vochtige tot droge zandbodems. Daarnaast zijn deze kevers soms onder heesters te vinden. De larve van de sallandkever wordt een ‘engerling’ genoemd. De sallandkever vliegen volgens een zeer wisselend patroon. Zo kunnen vanaf eind april de eerste kevers worden waargenomen, maar de grootste vlucht vindt meestal plaats in juni.

Hoe kun je de sallandkever herkennen?

• De sallandkever heeft een tweejaarlijkse cyclus. Dit betekent dat de levenscyclus als engerling twee jaar bedraagt. Hierdoor kun je in de grond twee maten van deze soort engerlingen aantreffen.
• De sallandkever is de enige keversoort waarbij de engerlingen niet vorstgevoelig zijn. Hierdoor kun je zelfs in december-januari de engerlingen net onder de graszoden aantreffen. Deze larven eten met andere woorden zelfs tijdens de winter verder. Alle andere soorten engerlingen gaan tijdens de winter dieper in de grond kruipen om zich te beschermen tegen vorst en stoppen daardoor met eten.
• De sallandkever heeft geen vast vliegpatroon in tegenstelling tot de rozenkever of junikever.

Junikever of Amphimallon solstitialis

De volwassen junikever lijkt veel op de meikever, maar de junikever is kleiner dan de meikever. Zo is de gemiddelde junikever slechts 18 mm. Verder vinden de vluchten van deze keversoort plaats tussen juni en begin augustus, afhankelijk van de temperatuur van het voorjaar. Ook de larven van de junikever worden engerlingen genoemd. Ze komen enkel voor in gras. Denk hierbij aan gazons en gras- en sportvelden op droge zandbodems.

Hoe kun je de junikever herkennen?

• De junikever vliegt bij valavond gedurende een korte periode van 1 uur. Ze vliegen dus niet in het donker zoals de meikever wel doet
• Junikevers vertonen typisch zwermgedrag rond hoge bomen of andere hoge objecten zoals elektriciteitspalen. Typisch kenmerk
• De junikever kan als een pijl in het gras duiken bij valavond en wordt vaak door de mensen als agressief ervaren
• De junikever is 2 x zo groot als de Sallandkever
• In tegenstelling tot meikevers komen de junikevers niet op licht af.

Julikever of Polyphylla fullo

De julikever is zeldzaam. In tegenstelling tot andere engerlingen soorten veroorzaakt de julikever geen schade in de tuinen. Bovendien is de julikever groter dan de meikever. Verder is de julikever voornamelijk te herkennen aan de witte vlekken op zijn zwartachtig dekschild.

Meikever of Melolontha melolontha

Als we over engerlingen spreken, dan bedoelen we meestal de larven van de meikever. Deze larven komen immers zeer veelvuldig voor. Zo vind je de meikeverlarven onder graszoden, maar ook onder hagen, naaldbomen, fruitbomen, eiken, beuken en bepaalde vaste planten. De larven van de meikever kunnen overigens bijna 5 cm lang worden.

De meikever zelf leeft van bladeren van loofbomen. In Nederland heeft de meikever een duidelijke voorkeur voor de eikenboom, terwijl de kever in Vlaanderen vooral voorkomt in gebieden waar veel beukenbomen staan. Daarnaast komen ze ook voor op esdoorns en hazelaars. Verder is de schade die de volwassen insecten aanrichten vrij beperkt. De kevers vliegen ten slotte soms al in april, maar grotendeels vliegen de meikevers van mei tot juni.

Zijn meikevers bedreigd?

Er wordt vaak beweerd dat meikevers een bedreigde soort zijn. Volgens de Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren (Velt) is dit een mythe. Zo stellen dat de meikever simpelweg weinig zichtbaar zijn, omdat ze zich overdag in hagen verstoppen en juist ’s nachts actief zijn. Door ’s avonds lichtbronnen te laten branden, kan je meikevers lokken. Deze methode wordt ook gebruikt om meikevers weg te vangen.

Hoe kun je de meikever herkennen?

• Een larve van de meikever leeft 3 tot 4 jaar onder de grond. Dit betekent dat er verschillende maten van meikeverlarven aanwezig kunnen zijn in de grond.
• Op het einde van de ontwikkeling van de larven zijn ze net zo dik en groot als een pink. Hier kun je een meikeverlarve goed aan herkennen, want geen enkele andere engerling bereikt deze grootte.
• De meikever en junikever verschillen in die zin dat de meikever ’s nachts vliegt en wordt aangetrokken door licht. De junikever vliegt juist precies op het moment dat de zon is ondergaan in de periode tussen licht en donker. Deze keversoort vliegt dus niet in volledige duisternis. Bovendien wordt de junikever niet aangetrokken door licht van lampen.

Onderscheid tussen engerlingen en larven van taxuskever

Ten slotte is er nog een onderscheid dat we willen maken, namelijk het verschil tussen engerlingen en de larven van de taxuskever. Het grootste onderscheid zit in het feit dat engerlingen poten hebben: de larven van taxuskever hebben geen poten. Wel zijn de larven van de taxuskevers zijn relatief klein, namelijk maximaal 1 cm. Hierdoor zijn ze vergelijkbaar met de larven van de rozenkevers, aangezien de rozenkever de kleinste engerlingen van alle keversoorten heeft.

Engerlingen bestrijden

Het bestrijden van engerlingen vraagt eerst en vooral om onderzoek in de grond om te achterhalen van welke soort engerling je last hebt. Op die manier weet je vervolgens wat de beste toepassingsperiode is om de engerlingen in kwestie te bestrijden.

Wat te doen tegen engerlingen in het gazon?

De beste bestrijding van engerlingen gebeurt door middel van aaltjes of nematoden. Dit geldt voor engerlingen zowel in het gazon als aan wortels van heesters en hagen. De aaltjes gaan de engerlingen namelijk in de grond opzoeken en deze vervolgens bacterieel vergiftigen. Wil je graag meer informatie hoe dat precies in zijn werking gaat? Lees dan verder bij aaltjes tegen engerlingen.

Rozenkever val tegen engerlingen

Door middel van een speciale val kun je beginnen met het bestrijden de rozenkever engerlingen. Deze rozenkever val werkt namelijk op basis van feromonen. Feromonen zijn een soortspecifieke lokstof. Dat wil zeggen dat enkel rozenkevers naar de val worden gelokt. De rozenkever val heeft als voornaamste doel om vast te stellen wanneer de vluchten van de rozenkever beginnen. Met die informatie kun je vervolgens op het juiste moment een bestrijding van de jonge engerlingen kunt uitvoeren.

De eitjes van de rozenkevers worden voor het grootste deel gelegd voordat de vrouwtjes bovengronds komen. Dit proces kun je met de val dus niet vermijden. Wel weet je dankzij de rozenkever val precies wanneer je de behandeling met aaltjes tegen engerlingen van de rozenkever moet starten. Hierbij geldt dat je 6 weken na de eerste vangst rozenkevers de aaltjes kunt inzetten.

Hang de rozenkever val op vanaf begin mei. De rozenkevers worden door de feromonen in de lucht naar de val gelokt en worden vervolgens gevangen.

Waarom is een rozenkever val en de bestrijding van engerlingen nuttig? De vraatschade aan blad en bloemen van deze kevers mag niet onderschat worden. Dankzij de rozenkever val wordt die bladvraat merkbaar gereduceerd.

Wat te doen tegen emelten en engerlingen?

Beide plaaginsecten kunnen met aaltjes worden aangepakt, maar het product tegen engerlingen is anders dan het product tegen emelten. Zo bestrijd je emelten met C-green aaltjes en engerlingen bestrijd je met B-green en B-green+ aaltjes.

Aangezien elke plaaginsect zijn eigen bestrijdingsmiddel heeft, is het belangrijk om te achterhalen welke soort aanwezig is. De larven van de langpootmug noemen we ‘emelten’ en de larven van een viertal schadelijke keversoorten heten ‘engerlingen’. Het onderscheid maken tussen deze plaaginsecten is dus essentieel om te weten welk product je in huis moet halen.

Verder is het belangrijk dat je de juiste toepassingsperiode kiest voor de bestrijding van deze insecten. De toepassingsperiodes voor het bestrijden van emelten en engerlingen zijn namelijk verschillend.

Versterk je planten en je gazon

Engerlingen zijn vooral te vinden op droge zandgronden. Doorgaans hebben planten en ook gazons op zandgrond het moeilijk in de zomer - zelfs zonder engerlingen. Hierdoor wordt vaak gedacht dat het gras simpelweg is afgestorven door de droogte. Pas in het najaar kom je er vervolgens achter dat er wellicht meer aan de hand is. Daarom raden wij je aan om je planten en gazon bijtijds te versterken. Dit kun je op een tweetal manieren doen:

1. Meststoffen met hoge stikstofwaarden verzwakken het gazon en maken het gevoeliger voor ziekten en plagen. Het gazon kun je net als andere planten in de moestuin en siertuin voorzien van een laagje wormenaarde in het voorjaar. Dit zorgt voor de nodige voeding en de noodzakelijke micro-organismen

Extra tip: heb je veel kale plekken in de tuin ten gevolge van engerlingen vraat? Meng dan ⅔ wormenaarde met ⅓ grond. Dit strooi je vervolgens op de kale, open plekken. Daarna kun je gras inzaaien.

2. Alle moestuinplanten, siertuin planten en gazons kun je versterken met Oenosan. Dit product vernevel je vanaf het begin van het groeiseizoen om de drie weken over de planten en het gazon. Als je dit advies goed opvolgt, dan zal alles beter bestand zijn tegen de droogte in de zomermaanden en hoef je veel minder water geven.

Aaltjes tegen engerlingen

Engerlingen kun je het beste bestrijden met aaltjes. De aaltjes kun je gemakkelijk online kopen bij Biogroei en worden geleverd in een kleipoeder. Dit pakje moet je eerst oplossen in water. Vervolgens kun je het mengsel gieten op de aangetaste grond.

Waarom werken aaltjes het beste tegen engerlingen? Aaltjes leven samen met specifieke bacteriën die dodelijk zijn voor de engerlingen. Ze zoeken daarom een engerling op in de grond, dringen deze binnen en laten vervolgens de bacteriën los. Deze bacteriën doden de engerling uiteindelijk binnen enkele uren en vermeerderen zich in de dode larven. Ten slotte verkleurt de engerling door dit proces.

De aaltjes vermeerderen zich dus in de dode larven. Na verloop van tijd komen ze weer vrij in de grond terecht. Hierdoor kan het gehele proces opnieuw beginnen; de aaltjes zijn klaar om nieuwe keverlarven te infecteren.

Let op! Het is voor de bestrijding van engerlingen met aaltjes essentieel dat de grond de hele tijd vochtig blijft. In droge grond kunnen aaltjes namelijk niet overleven.

Wanneer engerlingen bestrijden met aaltjes?

Aaltjes bestrijden op een natuurlijke en efficiënte manier die vervelende engerlingen mits je rekening houdt met de toepassingsvoorwaarden. Om je een handje te helpen geven wij van Biogroei hieronder toelichting wanneer je engerlingen het beste kunt bestrijden met aaltjes.

Het beste bestrijdingsmoment: de zomer en nazomer

De aaltjes kunnen het beste de jonge larven die net uit de eieren gekomen zijn bestrijden. Daarom ligt de belangrijkste behandelingsperiode voor alle keverlarven in de zomer en nazomer. Denk aan ergens tussen eind juli en eind september. Indien de dag- en nachttemperaturen hoog blijven, kun je ook nog tot half oktober aaltjes inzetten als effectief bestrijdingsmiddel.

Hieronder vind je een richtlijn voor het beste bestrijdingsmoment per keversoort:

• Rozenkever: vanaf eind juli tot eind september met B-green.
• Sallandkever en junikever: vanaf half augustus tot eind september met B-green.
• Meikever: tussen half augustus en half september met B-green+.

B-green en B-green+ zijn aaltjes tegen engerlingen. Zo bevat B-green ‘Heterorhabditis bacteriophora’ aaltjes en B-green+ bestaat uit een combinatie van ‘Heterorhabditis bacteriophora’ en ‘Steinernema feltiae’ aaltjes. Beide soorten aaltjes tegen engerlingen kun je online kopen bij Biogroei! Zo kun je omhoog scrollen en gelijk een bestelling plaatsen. Ben je gevestigd in België? Dan kun je via www.biogroei.be een bestelling plaatsen. Je bestelling wordt bij jou thuis geleverd. Daarnaast is het mogelijk om het pakket op te halen bij ons in het magazijn.

Voorjaarsbehandeling: wel of geen goed idee?

Gebruik de aaltjes niet als de bodem te koud is. Je kunt aaltjes in het voorjaar alleen gebruiken als de bodem voldoende is opgewarmd. De bodemtemperatuur moet minimaal 12°C bedragen, maar de voorkeur gaat uit naar een temperatuur 15°C of hoger. Koude bodemtemperaturen zorgen namelijk voor minder parasitering van de aaltjes en dus uiteindelijk een slechter resultaat.

De rozenkever kan niet meer in het voorjaar behandeld worden met aaltjes omdat de rozenkeverlarven na de winter direct veranderen van larve naar voorpop en nadien popstadium. Poppen worden weinig tot niet gedood door de aaltjes.

De larven van de sallandkever en de junikever kunnen bij goede bodemtemperaturen vanaf eind april tot eind mei bestreden worden met B-green+. Verder bestrijd je de larven van meikever bestrijd je begin mei ook met B-green+aaltjes.

Hoeveel keer aaltjes per jaar toepassen?

In principe gebruik je één maal per jaar aaltjes tegen engerlingen en dan met name in de zomer of nazomer. Merk je echter de engerlingen in het voorjaar op en kies je daarom voor een voorjaarsbehandeling? Dan moet je in het najaar het gebied sowieso opnieuw behandelen, omdat de jonge larven van de keversoorten ook op dat moment aanwezig zijn.

Omdat de rozenkever een éénjaarlijkse cyclus heeft, kunnen de engerlingen van deze keversoort met 1 behandeling in de zomer of nazomer effectief worden bestreden.

De sallandkever en junikever hebben echter een tweejaarlijkse cyclus en moeten daardoor minstens twee jaar na elkaar met aaltjes behandeld worden. De behandeling vindt in dit geval plaats tussen half augustus en eind september.

Ten slotte blijft de meikeverlarve maar liefst drie jaar opeenvolgend in de grond aanwezig. Hierdoor moet je het gebied waar de engerlingen aanwezig zijn dan ook drie jaar na elkaar behandelen om de populatie keverlarven terug te dringen.

De behandeling om engerlingen te bestrijden is steeds gericht op de jonge larven die uit de eieren zijn gekomen. De grote, oudere larven verpoppen namelijk het jaar daarna en worden een kever zodat ook zij eieren kunnen leggen. Een nieuwe generatie jonge larven moeten dan weer opnieuw behandeld worden in het daaropvolgende zomer. Door de behandeling te richten op de jonge larven doorbreek je dus de cyclus met de jaren.

Voorwaarden om aaltjes te gebruiken

Er zijn dus wat voorwaarden indien je aaltjes wilt inzetten als natuurlijk bestrijdingsmiddel tegen engerlingen. Speciaal voor jou hebben we hieronder alle voorwaarden nog eens overzichtelijk op een rijtje gezet:

• De bodemtemperatuur moet voldoende hoog zijn: minimaal 12°C en maximaal 30°C. De voorkeur gaat uit naar 15°C.
• De bodem moet vochtig zijn en minstens twee weken vochtig blijven na toepassing. Indien het onvoldoende regent, moet het gebied beregend worden. Lees ook: wachten op regen, is dat de ideale keuze?
• Gazons en grasvelden moeten op voorhand worden gemaaid. In geval van vervilting van gras, verticuteer eerst.
• Als de engerlingen onder heesters en hagen voorkomen, dan mag er geen boomschors of andere bodembedekking liggen wanneer je aaltjes gaat gebruiken. Boomschors of andere bodembedekking verhinderen namelijk de aaltjes. Hierdoor kunnen ze niet gemakkelijk in de grond doordringen, met veel verlies van product als gevolg.

Mijn gras is vervilt

In het geval dat je een grasmat hebt met een dikke viltlaag, dan moet je eerst verticuteren alvorens nematoden te gebruiken. Je moet met andere woorden eerst dood gras en mos verwijderen. De dikke viltlaag beperkt namelijk enerzijds de doordringbaarheid van de aaltjes. Anderzijds komt in een dergelijke laag zeer veel biologisch bodemleven voor en dus ook veel natuurlijke vijanden van aaltjes. Daarom heeft een dikke viltlaag een dubbel nadelig effect: de nematoden kunnen moeilijk de viltlaag passeren en komen daarbij roofvijanden tegen die hen vernietigen alvorens ze de ondergrond bereikt hebben en de plaaginsecten kunnen bestrijden.

Aaltjes tegen engerlingen: prijs

De prijs van aaltjes tegen engerlingen is afhankelijk van de hoeveelheid aaltjes die je koopt. Zo varieert de prijs naargelang de verpakking. Je hebt doorgaans 0,5 miljoen nematoden nodig per vierkante meter. Bij Biogroei kun je aaltjes tegen engerlingen kopen voor 10 m2, 100 m2 en 1000 m2.

Engerlingen bestrijden met chemische middelen

De meeste chemische middelen die voorheen werkten tegen engerlingen zijn inmiddels van de markt genomen vanwege van milieuoverwegingen. Hierdoor zijn aaltjes tegen engerlingen momenteel het beste middel dat momenteel verkrijgbaar is om engerlingen te bestrijden. Bij Biogroei kun je gemakkelijk online aaltjes kopen onder de merknaam B-greenB-green+.

Engerlingen bestrijden met nematoden

‘Nematoden’ is een term die gebruikt wordt voor aaltjes. Deze nematoden zijn de meest efficiënte bestrijding van engerlingen, slakken en varenrouwmug. Vele mensen die nematoden kopen tegen varenrouwmug inmiddels al weten hoe efficiënt en snel dit natuurlijke product werkt. Hetzelfde geldt voor de nematoden engerlingen en nematoden slakken.

Biologische bestrijdingsmiddelen kopen bij Biogroei

Nematoden bestellen en kopen kan bij Biogroei! Wanneer je bij ons een bestelling plaatst, dan wordt het pakketje de volgende werkdag bij jou geleverd of je kunt de producten van je bestelling ophalen in ons magazijn. Wij verzenden naar adressen in Nederland, België, Frankrijk en Duitsland met onze vaste koeriersdiensten die elke dag van de week voor jou klaar staan. Dus scroll snel omhoog en plaats vandaag nog een bestelling biologische bestrijdingsmiddelen bij ons!

Waarom zou je natuurlijke bestrijding zoals aaltjes tegen engerlingen kopen bij ons? Biogroei is al meer dan 25 jaar gespecialiseerd in biologische bestrijdingsmiddelen. We hebben hierdoor inmiddels het meest uitgebreide assortiment aaltjes in verschillende hoeveelheden beschikbaar. Voor vragen en advies omtrent aaltjes en nuttige insecten kun je tevens bij ons terecht. Dus schroom je niet om contact op te nemen!