Wat zijn emelten? Een emelt is een larve van de langpootmug. Emelten kunnen een zware plaag tot stand brengen in de landbouw en met name in graslanden. Deze insecten komen namelijk vooral voor in het volggewas dat gekweekt wordt nadat het grasland gescheurd werd. Dat volggewas kan opnieuw gras zijn (men scheurt het bestaande gras om een nieuwe grasmat in te zaaien) of een ander gewas zoals maïs.

Emelten vind je het meest in hoog gras, want daar is het immers vochtig. Ook gazons en sportvelden kunnen behoorlijk door emelten geteisterd worden. Zelfs in de moestuin komen emelten voor, ze lusten namelijk ook wel een lekker slaatje.

Heb jij last van veel emelten en ben je daarom op zoek naar een (biologisch) bestrijdingsmiddel? Biogroei vertelt op deze pagina alles wat je moet weten over deze insecten. Gewapend met die kennis kun jij vervolgens optimaal de emelten bestrijden!

Emelten en engerlingen

Als je gazon gele plekken vertoont of op bepaalde plekken afsterft, dan kun je best een spade in de grond steken en kijken wat er aan de wortels vreet. Zowel emelten als engerlingen kunnen namelijk deze schade veroorzaken. Vaak verwarren mensen beide larvesoorten, omdat ze veel op elkaar lijken. Desondanks zijn ze totaal verschillend.

Engerlingen

Je herkent engerlingen aan hun witte C-vormige lijf met poten en een grijs achterste. Engerlingen zijn larven van verschillende keversoorten zoals de rozenkever, junikever, sallandkever en meikever. De larven van al deze kevers noemen we ‘engerlingen’; het is dus een verzamelnaam. Hier lees je meer over engerlingen.

Emelten

In tegenstelling tot engerlingen zijn emelten grijsbruin van kleur, pootloos en hebben geen duidelijk aanwezige kop. Emelten zijn larven van de langpootmug. Er komen in Nederland en België twee soorten langpootmuggen frequent voor: de Tipula paludosa (de weidelangpootmug) en de Tipula Oleracea (de kool-langpootmug). Wereldwijd zijn er ongeveer 4500 soorten van de familie Tupilidae ontdekt. Ongeveer 300 soorten zijn in Midden-Europa terug te vinden. Daarvan staan de volgende soorten bekend als schadelijk:

• Tipula paludosa: meest schadelijk
• Tipula subcunctans
• Tipula oleracea
• Tipula vernalis
• Nephrotoma appendiculata

Emelten herkennen is niet moeilijk meer als ze bijna volgroeid zijn. Op dat moment zijn ze doorgaans 4 cm groot. Als de emelten zich in de eerste twee larvestadia bevinden, dan zijn ze echter zeer klein. Doordat ze een aardekleur hebben worden ze in dat stadium dan ook gemakkelijk over het hoofd gezien.

Langpootmug

De langpootmug is het volwassen insect wiens nakomelingen in een larvaal stadium ‘emelten’ worden genoemd. Langpootmuggen worden gekenmerkt door hun slanke lichaam en zeer lange poten. De langpootmuggen behoren verder tot de familie van de tweevleugeligen.

Langpootmuggen vliegen niet extreem goed. Ze kunnen zich laten meevoeren met de wind terwijl ze de hoogte toch zelf bepalen. Bij windstil weer vliegen de langpootmuggen maar kleine afstanden om zich vervolgens te laten vallen in het gras.

Daarnaast verkiezen deze muggen plekken die niet te droog en niet te vast zijn om eitjes af te leggen. Langpootmuggen doorlopen 4 stadia van ei- larve-pop tot volwassen insect.

Tipula paludosa: cyclus

De langpootmug legt haar eitjes het liefst in gras af, vooral daar waar al onkruiden staan omdat dit een minder vaste structuur geeft dan gezonde graszoden. De eileg vindt plaats tussen half augustus en begin oktober. Er worden in die periode ongeveer 400 à 500 eitjes per langpootmug gelegd in kleine groepjes (maximaal 6 per plek). De kleur van de eieren is metaalachtig glanzend zwart.

Na 3 tot 14 dagen kruipen de jonge larven uit de eieren. In eerste instantie zijn de larven wit; dit is larvaal stadium 1. Zodra de larven voedsel opnemen verandert hun kleur naar grauwgrijs. De darminhoud bepaalt namelijk de kleur van de larve. Na een maand zijn de emelten ongeveer 1 cm groot. Daarna vervellen de larven en belanden ze in larvestadium 2. Larvale stadia 1 en 2 zijn het best te bestrijden met C-green, aaltjes tegen emelten.

Vervolgens overwinteren de larven in het tweede of derde larvale stadium naargelang de temperatuur van de herfst en winter. Emelten zijn niet gevoelig voor vorst: ze kunnen tot -10 °C overleven. Wel zijn de larven gevoelig voor droogte, zeker in het eerste larvale stadum. Ook in de winter blijven emelten zich voeden.

Wanneer de bodemtemperatuur stijgt naar 5°C in het voorjaar, dan groeien de emelten verder. De larve bereiken het derde en vierde stadium en doen op dit punt het meeste schade aan de wortels en planten.

Begin mei zijn de emelten volgroeid en gaan ze verpoppen. De verpopping vindt doorgaans plaats tussen mei en augustus. De poppen doen overigens geen schade aan het gewas. Verder is een pop maximaal 3 cm groot en tussen de 3 en 5 cm dik. Vervolgens verschijnen de volwassen langpootmuggen in de zomer. Die gaan op hun beurt weer eitjes leggen. Volwassen langpootmuggen leven ten slotte maximum drie weken.

Tipula oleracea: cyclus

Het grote verschil met Tipula paludosa is dat deze langpootmug op twee momenten in het jaar eitjes legt, namelijk half augustus-oktober én half april-eind juni. Verder geldt dezelfde beschrijving van de cyclus voor de Tipula oleracea als bij Tipula paludosa.

Wat eet een langpootmug?

Het voedsel van de langpootmug, het volwassen insect, is beperkt. Sommige soorten eten zelfs niets. Andere varianten voeden zich wat met nectar en plantensappen. Dit veroorzaakt over het algemeen geen schade aan de planten.

Het voedsel van jonge emelten (de larven van de langpootmug) bestaat in eerste instantie uit afvalstoffen, ofwel organisch materiaal, dat ze in de bovenste laag van de bodem vinden. Na verloop van tijd vreten de larven aan jonge wortels ondergronds en vervolgens aan bovengrondse plantendelen die ze vinden. Dit gebeurt ‘s nachts. Dan trekken de emelten als het ware de bovengrondse plantendelen in de grond.

Voorbeelden van gewassen waar emelten veelal worden aangetroffen: aardappel, aardbei, andijvie, bieten, grassen, klaver, koolsoorten, ook gele mosterd, lucerne, lupinen, radijs, sla, spinazie, suikerbiet, tuinbonen, vlas, wikken en nog veel meer. De voorkeur van de Tipula soorten gaat echter uit naar gras en witte klaver. Emelten blijven eten overigens zolang het niet vriest.

Schade van emelten

Meestal spreken we van schade die emelten veroorzaken aan de wortels van planten. Echter, er wordt vooral schade aangericht aan stengels en bladeren die net bovengronds of ondergronds aanwezig zijn. Als bovengrondse stengeldelen worden opgegeten, dan gaat de plant vervolgens rotten.

Emelten hebben een duidelijke voorkeur voor gras en witte klaver. Ze voeden zich in grasvelden doorgaans liever met bladeren dan met wortels. Ze vreten de groene blaadjes op en trekken deze vervolgens in hun gangetje naar binnen. De groene blaadjes worden dan in het gangetje opgegeten. Ze wachten niet tot ze rot zijn, in tegenstelling tot regenwormen die dat wel doen. Dit voedingsgedrag geldt zowel voor Tipula paludosa als Tipula oleracea.

Langpootmug steken?

Langpootmuggen zien er weliswaar griezelig en gevaarlijk uit, maar ze steken niet. Je kunt dus geen beet krijgen van een langpootmug. Hun kaken zijn er namelijk niet op gemaakt om mensen te steken. Hierdoor is de langpootmug niet giftig. Af en toe kun je deze muggen zien aan de buitenkant tegen een raam aan, maar meestal vertoeven ze in de natuur. Als er toevallig eens een langpootmug in huis komt, zet deze dan weer rustig buiten. De mug in kwestie is namelijk een beetje verdwaald.

Emelten bestrijden

Er zijn verschillende manieren waarop je emelten kunt bestrijden. Hieronder ligt Biogroei per locatie toe wat je kunt doen om de populatie van de larven van de langpootmug terug te dringen. Landbouwers zoeken naar oplossingen om emelten te bestrijden in grasland en weiland, hobbytuinders willen oplossingen om emelten in gras of gazon te bestrijden. We splitsen ons vooral toe op deze laatste groep.

Bestrijding van emelten in gazon

Emelten veroorzaken schade in het gazon in de vorm van kale plekken. De grassprieten worden door de emelten afgebeten en naar binnen in hun gangetje getrokken. Als er veel emelten aanwezig zijn, dan wordt het gazon op termijn een kale vlakte. Er zijn in dat geval massaal veel emelten aanwezig, namelijk meer dan 100 per m2. Grijp dus vroeg in en vermijd eenvoudig zo’n rampscenario!

Het probleem met emelten is dat de meeste particulieren de schade pas ontdekken als de emelten in larvestadia 3 en 4 zijn. Dit zijn de grote larven van 3 tot 4 cm groot. Helaas kunnen deze larven niet meer bestreden worden. In België en Nederlands zijn er geen chemische bestrijdingsmiddelen meer verkrijgbaar om deze grotere emelten te bestrijden. Biologische bestrijding van emelten met aaltjes kan wel, maar alleen voor jonge larven (de larven in stadia 1 en 2).

‘Wanneer emelten bestrijden?’ is dus een zeer belangrijke vraag. Je moet goed weten wanneer de larven in stadium 1 en 2 aanwezig zijn in de grond. Vervolgens kun je deze larven bestrijden met aaltjes. C-green, aaltjes tegen emelten, gebruik je tussen begin september en half-eind oktober. Heb je Tipula oleracea? Dan kun je in het voorjaar, tussen half mei en eind juni, starten met de behandeling. Echter, de Tipula paludosa heeft op dat moment enkel grote larven. Hierdoor is deze langpootmug niet in het voorjaar behandelbaar.

Hoe werken aaltjes tegen emelten?

Aaltjes, oftewel nematoden, zijn microscopisch kleine rondwormpjes die in een klei-substantie geleverd worden. Het product moet opgelost worden in water. Vervolgens moet je het aanlengen op basis van de grootte van het oppervlak dat je wilt behandelen. Het mengsel giet je daarna op de grond waar de emelten aanwezig zijn. Gebruik hiervoor een gieter of een sproeier voor aaltjes.

Eénmaal een emelt gevonden in de grond, dringen de aaltjes deze larve binnen via natuurlijke lichaamsopeningen zoals de mond en anus. De aaltjes scheiden vervolgens in het darmkanaal van de emelt specifieke bacteriën uit die de emelt ziek maakt en doodt. Zoals reeds vermeld werken aaltjes alleen tegen jonge emelten (L1 en L2), maar niet tegen oudere en dus grotere emelten (L3 en L4). Lees meer over aaltjes en hun werking?

Emelten (grote larven) in het gazon bestrijden in april?

In april merken de meeste mensen de schade aan hun gazon. Deze schade wordt veroorzaakt door de larven die in het najaar uit de eitjes kwamen en al die tijd gegeten hebben. In het geval van een langpootmuggen plaag of als je iets wilt doen tegen de grote larven, dan kun je het volgende stappenplan doorlopen:

1. Besproei ’s avonds het gazon uitgebreid met schoon water
2. Trek vervolgens een zwart plastic zeil of dekzeil over het gazon
3. Maak het plastic of het dekzeil vast aan de zijkanten zodat het niet kan wegwaaien
4. Haal ’s ochtends het zeil eraf
5. Veeg de emelten samen en ruim ze op
6. Herhaal dit 4 tot 10 dagen na elkaar. Hoe zwaarder je aantasting, hoe langer je dit moet volhouden.

Emelten bestrijden in de moestuin

Emelten, evenals ritnaalden, tref je regelmatig aan in moestuinen. Vooral de eerste jaren als een tuin pas van weiland naar moestuin is veranderd, kunnen emelten een probleem vormen. Over het algemeen leggen de langpootmuggen in hoog gras, vochtig weiland of gazon hun eitjes. Wordt dat gras vervolgens een moestuin? Dan kunnen er wel verschillende jaren verstrijken voordat de populatie emelten volledig is verdwenen uit de grond.

Vooral jonge kiemplantjes kunnen op één nacht erge schade oplopen, net boven de grondoppervlakte. De emelt trekt het groene plantendeel onder de grond waar de emelten het direct opeten. Daarnaast kunnen grotere planten ook schade oplopen door deze larven. Denk hierbij aan sla, spinazie, tuinbonen, erwten, aardappelen, bieten, aardbeien en nog veel meer.

Als je zeker wilt weten of je last hebt van emelten en/of ritnaalden, dan kun je het volgende doen. Snij een aardappel doormidden en leg de twee delen met de gesneden kant op de grond. De volgende dag controleer je de delen van de aardappel en kijk je wat je gevangen hebt.

Hoe emelten natuurlijk bestrijden in de moestuin?

Verschillende middeltjes die je voor het gazon kan gebruiken, zijn ook van toepassing in de moestuin. We hebben het hieronder voor je op een rij gezet.

• Dek de delen van de moestuin af met zwart plastic of een dekzeil zodat de emelten naar boven komen. Vervolgens raap je ze op en gooi je ze weg. Deze methode is vooral in het voorjaar (april-mei) net voor het zaaien en planten aan te raden. Doe dit overigens minstens drie dagen na elkaar. Bij een grote aantasting moet je de methode voor een langere tijd volhouden.
• Behandel in de juiste periode de emelten met C-green, aaltjes tegen emelten. De beste behandelingsperiode is tussen september en half-eind oktober, omdat de emelten dan nog klein zijn. Emelten in het voorjaar bestrijden met aaltjes kan enkel als je te maken hebt met de Tipula oleracea soort.
• Dek niet de gebruikte delen van de moestuin af met gronddoek op het moment dat de eileg plaatsvindt. Tipula oleracea legt een tweede keer eitjes af, namelijk tussen begin mei en eind juni. In deze periode staat de moestuin vol groenten en kun je hem niet afdekken.
• Zaai geen groenbemesters, want dat is voor de langpootmug een ideale omgeving om eitjes in af te leggen.

Emelten op terras

Het kan voorkomen dat je plots honderden emelten op je terras ziet rondkruipen. De emelten zijn in dat geval uit het gras gekomen. Bij hevige regenval komen de larven vaak naar boven. Hierdoor kan het gebeuren dat je wordt verrast door deze ongewenste gasten. Je kunt ze het best bij elkaar borstelen, in een plastic zak doen en vervolgens invriezen. Dat is de meest diervriendelijke dood. In het najaar behandel je jouw gazon met C-green om een plaag te voorkomen/te bestrijden.

Bestrijding engerlingen en emelten

Het is ten eerste belangrijk om te weten dat engerlingen en emelten verschillende soorten zijn, afkomstig van totaal andere insecten. Ze zijn goed van elkaar te onderscheiden, omdat ze qua uiterlijk er totaal anders uitzien. Wanneer je aaltjes tegen emelten inzet als biologische bestrijding, weet dan dat het bestrijdingsmiddel in kwestie wel werkt tegen emelten en niet als bestrijdingsmiddel tegen engerlingen. Emelten en engerlingen moet je namelijk met twee verschillende aaltjessoorten bestrijden: voor emelten gebruik je C-green en voor engerlingen pas je B-green toe. Meer lezen over aaltjes en hun bestrijding?

Langpootmug verjagen: preventieve aanpak

• Zorg voor een sterk en gezond gazon: dit kan met wormenmest en Oenosan. Langpootmuggen verkiezen immers grasvelden die niet te vast van structuur zijn. Oenosan zorgt ervoor dat het gras sterker wordt en beter bestand is tegen droogte. Dankzij Oenosan daalt de waterbehoefte van het gras. Dit is mooi meegenomen in de altijd maar warmere zomers.
• Eitjes worden het liefst gelegd in vochtige grond. Woon je in een vochtig gebied en is je tuin daardoor altijd vochtig? Overweeg om je grond te draineren.
• Droge zomers en nazomers kunnen leiden tot minder eileg en minder emelten in de herfst. Dit hebben we zelf uiteraard niet in de hand.
• Houd tijdens de periode van eileg de grasvelden extra kort. Doe dit sowieso van half augustus tot half oktober. Heb je last van Tipula oleracea? Dan kun je ook vanaf half april tot eind juni het gras extra kort houden. Het eistadium en eerste larvestadium zijn namelijk gevoelig voor uitdroging. Langpootmuggen zullen hierdoor minder snel eitjes leggen in kort gras.
• Laat geen tuinverlichting branden op de momenten van eileg. Volwassen langpootmuggen worden namelijk aangetrokken door licht.
• Voorkom mosgroei in dakgoten en platte daken. De langpootmug legt daar maar al te graag haar eitjes.

Natuurlijke vijanden van emelten

Naast de biologische bestrijding met aaltjes, hebben emelten ook vogels en mollen als natuurlijke vijand. Deze dieren kunnen echter voor bijkomende schade in het gazon en de grasvelden veroorzaken. Vogels pikken bijvoorbeeld het gazon kapot om de emelten te vinden en mollen maken vervolgens molshopen.

Aaltjes kopen tegen emelten

C-green, de aaltjes tegen emelten, kun je online bestellen en kopen bij Biogroei. Naast een gevarieerd assortiment zijn we inmiddels bijna 30 jaren actief in de sector van biologische bestrijding. Hierdoor zijn we expert geworden binnen deze sector. Heb je nog vragen omtrent ons product? Twijfel dan niet om ons te contacteren!