Welke potgrond heb ik nodig? En wat kies ik best? Een vraag die heel vaak gesteld wordt want iedereen heeft jaarlijks potgrond nodig. Er zijn veel kant-en-klare potgronden naargelang de behoeften van de planten. En toch ondervinden wij dat steeds meer mensen op zoek zijn naar alternatieven voor de kant-en-klare producten.
Waarom zelf potgrond maken?
Zelf potgrond maken is ecologisch en geeft betere resultaten voor je planten. Bovendien ben je op die manier zelfvoorzienend en recycleer je een deel van je tuinafval.
De courante soorten potgrond zijn gemaakt op turfbasis en bevatten kunstmest. Kunstmest doodt het bodemleven, geeft de planten in eerste instantie een boost maar biedt geen voeding aan je planten op lange termijn. Biologische potgrond is meestal ook gemaakt op basis van turf maar bevat organische meststoffen in plaats van kunstmest. In zelfgemaakte potgrond kan je zowel de turf als kunstmest vervangen door ecologische alternatieven.
Een ander voordeel is dat je de potgrond kan aanpassen aan de natuurlijke leefomstandigheden van de planten. Bijvoorbeeld Mediterrane planten zijn planten die in het algemeen geen zure bodem verdragen. Toch is de basis van de kant-en-klare mediterrane potgrond tuinturf die verzurend werkt en wordt er kalk aan toegevoegd om te ontzuren. Zowel kalk als turf worden in de natuur gewonnen en zijn beiden niet duurzaam als potgrondbestanddeel.
Waarom tuinturf vermijden? Vanuit ecologisch standpunt is dit absoluut te vermijden. Turf wordt afgegraven uit veenlagen. Veen heeft zich gedurende duizenden jaren opgestapeld tot een dikke laag en is van levensbelang voor de biodiversiteit in veengebieden. Bovendien houden ze meer koolstof vast dan onze bossen, wat essentieel is in de opwarming van de aarde. Turfwinning zorgt ervoor dat veengebieden als waardevolle natuurgebieden verdwijnen. Het groeit niet zo snel als het ontgonnen wordt.
Hetzelfde geldt voor de zeewierkalk. Ook dit wordt gewonnen in natuurgebieden.
Big bag wormenaardeWelke ingrediënten zijn voorhanden om zelf potgrond te maken?
Ik overloop hier de verschillende grondstoffen die kunnen bijdragen aan een zelfgemaakte potgrondmix met een kort woordje uitleg:
Tuingrond: is zeer verschillend naargelang waar je woont. Naargelang de zwaarte van de grond kunnen we volgende opsplitsing maken: zandgrond – zandleemgrond – leemgrond of kleigrond Universele potgrond: bevat voornamelijk witveen en een mix van chemische of organische meststoffen ingeval van bio-potgrond.
Cocospotgrond: witveen is in deze potgrond vervangen door cocosvezels, aangevuld met (in het algemeen) organische meststoffen.
Cocosvezels: het basisbestanddeel van cocospotgrond. Je kan het gebruiken om de potgrond meer watervasthoudend te maken. Kokosvezels kunnen vervangen worden door bladcompost of bladbokashi, wat nog ecologischer is gezien je eigen tuinafval recycleert en cocosvezels worden ingevoerd.
Wormenaarde: is een bodemverbeteraar rijk aan gunstige bacteriën, schimmels, sporenelementen en enzymen. Dit product zorgt voor een levende potgrond.
Compost: wil je compost gebruiken, kies dan voor zelfgemaakte compost en geen groencompost. In groencompost zitten nog residu’s van chemische producten die achtergebleven zijn in het snoeisel. Meestal is de compost die we zelf maken minder voedzaam dan wormenaarde.
Lavameel: is een gemalen gesteentemeel dat de planten voorziet van minerale voeding. Het kan in de potgrondmix gemengd worden waardoor de grond luchtiger wordt en meer water kan vasthouden. Lavameel verhoogt de zuurtegraad, het ontzuurt dus.
Bentoniet: bestaat uit kleimineralen en zorgt ervoor dat de potgrondmix nog meer water kan vasthouden.
Rijnzand, brekerszand of metselzand: zandsoorten die gebruikt worden om de potgrond luchtiger te maken. Hoe grover de korrel, hoe meer lucht er in de potgrondmix komt. Het beste is om te kiezen voor een zandmengsel van ongelijke korrelgrootte. Gebruik nooit zout zand van aan het strand.
Bladaarde: aarde die ontstaat na rijping van natte bladeren. Hoe je dit doet? Je verzamelt de afgevallen bladeren, maakt ze nat en legt ze op een hoop. Na enkele jaren is het bladaarde. Je kan ze ook in een plastic zak doen met gaatjes aan de onderkant en zet ze weg in een verloren hoek. Na enkele maanden ga je met de zakken schudden en eventueel terug bevochtigen. Na een jaar heb je bruikbare bladaarde. Het beste is om een mengeling van loofbladeren te gebruiken als je die voorhanden hebt. Beuk en eik heeft langer nodig om te verteren.
Bladbokahsi: dit is een betere versie van bladaarde omdat je werkt met Effectieve Micro-organismen en daardoor het verteringsproces versnelt (4 à 5 maanden).
Keukenbokashi: je kan bokashi maken van je keukenresten. Dit gebeurt met bokashi-starten, dit zijn Effectieve micro-organismen die zorgen dat de keukenresten fermenteren. Deze kunnen verwerkt worden als een gezonde meststof in je bloembakken en potten.
Hoe bokashi maken, kan je onderaan het artikel lezen via een link.
Hoe de potgrondmix mengen?
Moet je veel potgrond maken, kan je best een grote kuip gebruiken om het geheel te mengen. Voor kleinere hoeveelheden kan je de kruiwagen gebruiken en als het echt heel veel is, leg je gewoon een plastic zeil op de grond en meng je daarop de verschillende bestanddelen.
Telkens een emmer (1 deel) van elke component samenvoegen, mengt het makkelijkst.
Universele potgrondmix
Een universele potgrond kan je maken met of zonder gebruik te maken van je tuingrond. Wil je geen tuingrond gebruiken, kies dan voor de samenstelling die vermeldt staat bij kleigrond.
Voor een basispotgrond kan je volgende bestanddelen gebruiken als je zand-leem grond hebt:
- 4 delen tuingrond
- 4 delen wormenaarde
- 2 delen rijnzand
- Handvol lavameel
Heb je als tuingrond zand, kan je volgende samenstelling maken:
- 2 delen tuingrond
- 4 delen wormenaarde
- 4 delen bladcompost of bladbokashi
- Een handvol bentoniet
Heb je klei als tuingrond, kies je voor volgende samenstelling:
- 5 delen bladcompost
- 5 delen wormenaarde
- Handvol lavameel
Je kan hierin nog variëren naargelang de voedingsbehoefte van de planten. Hebben de planten meer voeding nodig, gebruik in de potgrondmix dan meer delen wormenaarde en minder delen tuingrond of bladcompost.
Potgrondsamenstelling voor citrusbomen
Citrusbomen of andere mediterrane planten hebben graag een luchtige, goed doorlatende grond. Het belangrijkste ingrediënt in deze samenstelling is zand. Zand laat het water goed door en zorgt toch voor veel lucht in de aarde. Breekzand kan hiervoor goed gebruikt worden. Ingeval zand te zwaar is (omwille van een te grote pot of bak), kan je perliet in de plaats gebruiken. Perlietkorrels ontstaan door verhitting van perliet (een gesteente) waardoor poreuze, luchtige korrels ontstaan.
De potgrondsamenstelling voor citrusboom bevat 50 % breekzand, 50 % wormenmest en een handvol lavameel.
Verder niets toevoegen, zeker geen turf of kokosvezels. Turf verzuurt en beide producten houden het water te lang vast waardoor de wortels van de citrusboom kunnen rotten.
Tips bij het planten van citrusbomen:
- Plant de citrusboom even diep als hij stond in de pot van de kwekerij.
- De wortels kunnen slecht tegen competitie. Zet daarom geen onderbegroeïing onder de citrusboom. Je kan de potgrond wel afdekken met mulch.
- Als na veel regenval of bewatering wortels komen bloot te liggen (de grond zakt nog wat na aanplant), dek je deze meteen terug af met een nieuw laagje grond om te vermijden dat de wortels afsterven.
Maak je eigen zaai- en stekgrond
Zaaigrond moet iets luchtiger zijn dan universele plantgrond en minder voedingsstoffen bevatten. Het bevat meer fijn materiaal dat water goed kan vasthouden en toch ook voldoende afwatert. Belangrijk is dat het zand ongelijk van korrelgrootte is om het dichtslaan van de grond te vermijden. Brekerzand rijnzand (rivierzand) en metselzand zijn hiervoor prima geschikt.
Samenstelling: 1/3 deel zand, 1/3gezeefde compost of wormenaarde en 1/3 bladcompost.
Hoe meer zand je toevoegt, hoe luchtiger de samenstelling wordt.
Micro-organismen toevoegen aan zelfgemaakte potgrondmix?
Als je wormenaarde gebruikt, zitten er al veel micro-organismen (gunstige bacteriën en schimmels) in de potgrondmix en is het niet nodig om deze extra toe te voegen.
Gebruik je zelfgemaakte compost als bestanddeel in de potgrondmix, is het wel nuttig om dit te combineren met Microferm. Microferm kan je aangieten in de potgrond of vernevelen over de bladeren van de planten. Dit laatste is in alle omstandigheden interessant omdat de gunstige bacteriën en schimmels de planten meer weerbaar maken tegen schadelijke organismen.
Vloeibare meststoffen bij een zelfgemaakte potgrond?
Als je wormenaarde als basis bestanddeel in je potgrondmix verwerkt hebt, voldoet dit zeker voor de eerste twee maanden. Naargelang het groeiseizoen vordert, kan het nodig zijn om aan potplanten extra meststof te geven. Je kan in de loop van het groeiseizoen nog extra wormenaarde of rijpe compost in een laagje op de potten toevoegen.
Het nadeel van klassieke vloeibare meststoffen is dat ze uit chemische componenten bestaan. Als dit regelmatig wordt gegeven, gaan de zouten in de meststof zich ophopen in de potgrond. Dit doodt het bodemleven en is ook niet goed voor de plantenwortels.
Kies daarom liever voor natuurlijke meststoffen zoals brandnetelgier, heermoesgier of Vega N7. VegaN7 bestaat uit 100 % plantaardige stikstof in tegenstelling tot de klassieke vloeibare meststoffen. Giet deze meststof niet aan in de potgrond maar vernevel deze over de bladeren. De aminozuren in de meststof zorgen voor sterkere en stressbestendige planten. Je kan ook zelf je vloeibare meststof maken.
Als je zelf bokashi maakt in bokashi emmers kan je het bokashi sap aftappen en gebruiken als plantaardige meststof voor je planten.
Ook de potgrond mulchen met gras, bladeren of ander plantenmaterialen zorgt voor extra plantenvoeding. De mulch stimuleert de groei van gunstige micro-organismen en deze beestjes zetten de mulch om tot voedingsstoffen voor de planten. Door je bodem te voeden, voed je dus je planten.
Potgrond hergebruiken
Elk jaar nieuwe potgrond kopen om je potten af te vullen is zeker niet milieuvriendelijk. Vraag is dus hoe kunnen we onze potgrond (al dan niet zelfgemaakt) hergebruiken?
Het grootste probleem is dat de klassieke potgrond vaak helemaal vol wortels zit. Op één of andere manier moet je de potgrond terug fijn van structuur krijgen. Als dat lukt, kan je hem herbruiken in een nieuwe potgrondmix.
Vervang de tuinaarde of bladbokashi gedeeltelijk door de oude potgrond. Aan de hoeveelheid wormenaarde of compost mag niet geraakt worden, deze moet elk jaar vers worden toegevoegd.
Met bokashi je eigen potgrond maken
Je kan een eigen potgrondmix maken louter op basis van bokashi. Je gebruikt dan bladbokashi en keukenbokashi als bestanddelen. Je gebruikt dan enkel je gerecycleerd tuinafval. Hoe je blad- en keukenbokashi maakt, lees je onderaan het artikel via een link.
De bloembak vul je als volgt: meng de bladbokashi met een handvol lavameel (en bentoniet). Vul de bloembak of bak met een laag bladbokashi. Doe hierop een laag keukenbokashi van 5 cm dik en vul de rest terug op met bladbokashi.
In de loop van het seizoen kan je water geven met het bokashi sap dat je kan aftappen uit de bokashi emmers.
Na het seizoen kan je de oude bladbokashigrond perfect in de tuin gebruiken. De planten vormen in de bokashi zeer fijne haarwortels waardoor de grond tussen de wortels gemakkelijk uitvalt.
Ook interessant om te lezen:
