Wist je dat je van groenteplanten gemakkelijk zaad kan oogsten? Je eigen zaadjes drogen om ze volgend seizoen in je moestuin te zaaien? Dit kan met allerlei groentesoorten!
Soms zijn de zaden meteen zichtbaar als je de vrucht opent, denk maar aan erwten en bonen. Ook tomaten, komkommers, pompoenen en courgetten pronken met hun zaden maar bij deze moet je wel opletten dat het niet om hybride soorten gaat want die zijn niet zaadvast. Hybriden herken je als op het zaadpakje F1 vermeld staat. Als je zaden van hybriderassen oogst, kan je het jaar nadien een totaal andere vrucht krijgen.
Bij andere planten is het moeilijker om de zaadjes te vinden zoals bij sla, spinazie, rucola, wortel, bieten, pastinaken of kolen. De plant moet eerst bloeien want de zaadjes komen daar waar de bloem gezeten heeft. Je moet de planten dus laten doorschieten. De meeste van deze moestuinplanten bloeien in het voorjaar volgend op het jaar dat ze geplant zijn, we noemen het meerjarige moestuinplanten. In dit geval moet je dus lang wachten op de zaadjes. Sla, rucola en spinazie bloeien nog wel hetzelfde jaar tenzij je ze pas in het najaar gezaaid hebt.
Wanneer zaden van groenten oogsten?
Erwten, labbonen en alle boonsoorten moet je eerst in de peul laten rijpen. Je oogst ze pas als de peulen helemaal verdroogd zijn.
Ingeval van tomaten, komkommer, pompoen en courgetten, laat je de vruchten goed dik worden en extra rijp. Je kiest sterke vruchten uit. Deze geven het beste zaad. Voor courgetten en komkommers betekent dit dat je de vruchten veel dikker laat worden dan dat je ze normaal zou oogsten. Wacht hiervoor tot het einde van het seizoen. Als je dikke vruchten laat groeien, stopt de plant met nieuwe vruchten maken en dat willen we uiteraard niet in het groeiseizoen.
Als de sla is uitgebloeid, dan kan je een verwelkte bloemenhoofdjes tussen duim en wijsvinger kapot wrijven. Als de zaadjes meteen loskomen, zijn ze rijp. Komen de zaadjes nog niet vrij, moeten de bloemhoofdjes nog even verder rijpen. De beste zaden vind je op de hoofdstengel. Voor alle moestuinplanten die moeten overwinteren vooraleer ze in zaad komen, geldt hetzelfde als bij sla.
Het weer heeft een grote invloed voor de zadenoogst. Bij slecht weer wordt de bevruchting verstoord en kan het zaad gemakkelijk gaan schimmelen. Niet bevruchte bloemen vormen geen zaden.
Tips &tricks bij zaden oogsten
Heb je veel zaad te oogsten, kan je de stengels afknippen als de helft van de bloemhoofdjes rijp zijn. Je houdt vervolgens de bloemhoofdjes boven een doek of een emmer terwijl je ze in je handen kapot wrijft.
In plaats van meteen te oogsten, kan je de afgesneden stengels in een linnen zak steken en op een droge, goed geventileerde plaats hangen zodat de zaadjes mooi kunnen afrijpen. Dit kan zowel voor peulgewassen als voor de zaden van de overwinterende moestuinplanten.
Om kwaliteitsvol zaad te oogsten van meerjarige groenteplanten, is het belangrijk om verschillende planten van dezelfde soort te telen. De bloemen van de ene plant moeten immers worden bestoven met het stuifmeel van andere planten. Dit gebeurt door veel verschillende insecten zoals kevers, lieveheersbeestjes, hommels en bijen. Zo ontstaat de noodzakelijke kruisbestuiving. Pompoenen, courgetten, bieten, rapen, pastinaak, wortels zijn allemaal kruisbestuivers. Ingeval je verschillende rassen van eenzelfde soort moestuinplant wilt kweken, kan kruisbestuiving leiden tot totaal andere vruchten. Om raszuiver zaad te bekomen, laat je minstens 300 m tussen percelen met verschillende rassen of 100 m als er zich tussen twee percelen een haag of andere natuurlijke afscheiding bevindt. Heb je maar een kleine tuin, dan kan je in dit geval beter kiezen om jaarlijks zaadjes te kopen.
Belangrijk is om de zaden pas in doosjes of zakjes op te slaan als ze volledig droog zijn. De meeste zaden worden na het drogen enkele dagen in de diepvries gestoken. Zo vermijd je dat er ongedierte in je zaad kan overleven. Dit is vooral belangrijk bij peulvruchten.
Hoe lang kun je groentezaden bewaren?
Hoe lang blijven groentezaden goed? Een goede vraag uiteraard als je veel tijd en moeite hebt gestoken om de zaadjes te oogsten!
Sommige zaden hebben een korte kiemkracht, andere groentezaden een lange kiemkracht. Zo bewaart pastinaakzaad maar 1 tot hoogstens 2 jaar terwijl slazaad wel 5 jaar kiemkrachtig kan blijven. In de diepvries kan slazaad zelfs tot 9 jaren kiemkrachtig blijven.
Hier een klein overzichtje van de houdbaarheid van zaden:
- Courgetten en pompoenen: 2 tot 4 jaar
- Wortelen: 3 jaar
- Bonen en erwten: 3 tot 5 jaar
- Rode biet en andere bietensoorten: 3 tot 5 jaar
- Komkommers en meloenen: tot 8 jaar
- Uien, prei en stengel ui: tot 3 jaar
- Pepers en aubergines: tot 5 jaar
- Tomaten: tot 8 jaar
- Sla: tot 5 jaar
- Pastinaak: tot 2 jaar
Ook interessant om te lezen:
