Variëgatie in kamerplanten

De trendy urban jungle lover van deze tijd, smelt voor planten met een variëgatie. Het woord variëgatie verwijst naar de bloemen of bladeren met meer dan 1 kleur. Dit kan op natuurlijke wijze voorkomen of door genetische manipulatie. Afhankelijk van het type variëgatie kunnen sommige planten delicater zijn dan anderen, maar allen zijn ze ontzettend mooi en uniek!

Variëgatie is een fenomeen, waarbij de cellen vanuit de meristeem (stamcellen) van de plant een verschillend genotype hebben. Sommige cellen kunnen geen chlorofyl synthetiseren en hebben een opvallende, meestal witte, kleur. Dit betekent ook dat deze cellen geen fotosynthese kunnen uitvoeren.

Fotosynthese

Groene planten halen energie uit licht dankzij fotosynthese. Chlorofyl speelt hierbij een belangrijke rol door licht op te vangen en om te zetten in chemische energie. Met deze energie wordt CO2 uit de lucht omgezet in zuurstof en koolstofverbindingen (suikers) die de plant doet groeien. Planten met variëgatie groeien bijgevolg meestal minder snel dan volledig groene planten.

Soorten variëgatie

  1. Genetische variëgatie
  2. Een genetische variëgatie wordt geërfd en van generatie op generatie doorgegeven. Het zit dus gecodeerd in het DNA van de cellen, zodat de variëgatie heel stabiel is en makkelijk vermeerderd kan worden. Wanneer je een stek snijdt van een bestaande plant, of zelfs via zaad vermeerdert, zal de nieuwe plant dezelfde variëgatie hebben. Deze planten worden veelal ook in het laboratorium via weefselkweek vermeerderd, zodat genetisch identieke cultivars worden gekweekt.

    Genetesiche variëgatie Scindapsups
  3. Chimaera
  4. Een chimerische variëgatie is onvoorspelbaar en komt willekeurig voor. Deze planten worden vaak beschreven als “mutanten”, aangezien de variëgatie door gemuteerde cellen voorkomt. Doordat ze willekeurig voorkomen, zijn deze patronen niet stabiel of consistent. Het kan zijn dat de plant opnieuw volledig groene bladeren produceert. In dat geval spreekt men van een “reverted” plant. Temperatuur en licht hebben een invloed op de variëgatie, maar de cellen moeten natuurlijk aanwezig zijn in de stam om nieuwe gekleurde bladeren te kunnen produceren. Opgepast: teveel direct zonlicht kan de gevariëgeerde bladeren verbranden. De Monstera variegata is een voorbeeld van een chimera.

    Chimaera Scindapsus
    Chimaera Philodendron Pink Princess
  5. Reflectieve variëgatie
  6. Deze vorm van variëgatie is een speciaal type gebaseerd op een visueel effect. Deze komt voor wanneer er luchtzakjes onstaan tussen de buitenste laag van het blad zonder pigment en de binnenste gekleurde pigmentlaag van de plant. Wanneer het licht op deze luchtzakjes schijnt, creëert dit een witte of zilveren glinsterende, reflecterende vlek.

    Blister variegation Jonge Monstera Dubia
    Blister variegation Scindapsus Pictus

    Deze reflectieve variëgatie kan eveneens voorkomen op de nerven van het blad, zoals bijvoorbeeld bij de Philodendron gloriosum of de Alocasia Micholitziana Maxkowskii 'Frydek'. Knap toch!

    Blister vareigation Philodendron gloriosum
    Blister variegation Alocasia Frydek
  7. Virale variëgatie
  8. Verschillende virale infecties kunnen verantwoordelijk zijn voor variegatie in sommige planten. Ze kunnen per ongeluk of met opzet geïntroduceerd worden. Sommige virussen verzwakken de planten nauwelijks en kunnen wel de gewenste variegatie teweeg brengen. Andere virussen maken de plant ziek en kunnen heel besmettelijk zijn, zoals bijvoorbeeld de mozaïekvirussen. Zij veroorzaken een gedeeltelijke afbraak van chlorofyl, wat zorgt voor onregelmatige plekken met verkleuring, meestal wit of geel, op een bladoppervlak. Vaak zie je ook een opkrulling van het blad. Geef dus liefst geen fortuin uit aan een zieke plant indien je niet zeker bent.

    Virus variegation Monstera Adansonni
  9. Artificiële variëgatie
  10. Artificieel betekent in dit geval dat de variegatie niet natuurlijk in de plantcellen voorkomt (door selectieve kweek of door natuurlijke mutatie). Door menselijke interventie wordt er iets aan de plant toegevoegd zodat de plant gevariegeerd lijkt.

    Een bekend voorbeeld is de chemische variegatie in de Philodendron pink congo. Ethyleengas, hetzelfde gas dat gebruikt wordt om bananen af te rijpen, wordt in een bepaalde dosis toegepast op de planten om ervoor te zorgen dat de nieuwe bladeren van de Philodendron congo helemaal roze zijn. Doordat de planten blootgesteld zijn aan het gas, produceren ze een hormoon dat voor deze mooie roze kleur zorgt. Dit gaat zo door gedurende een aantal maanden, totdat de nieuwe bladeren opnieuw gewoon groen tevoorschijn komen.

    Chemical variegation Philodendron Pink Congo

    Doordat dit enkel een tijdelijk effect is, waren vele plantenverzamelaars verbolgen omdat het geen chimaera was zoals de Philodendron pink princess.

    Sommige plantenlaboratoria gebruiken ook bestralingen om variegatie in planten te verkrijgen. De röntgenstralen (gamma-stralen) worden op kleine gewortelde stekken of op zaden losgelaten. Op die manier wordt het DNA in de planten gemodificeerd om mutanten te verkrijgen. Nadien worden de planten met de gewenste mutatie geselecteerd en via weefselkweek vermeerderd.

Hoe moet je jouw gevariegeerde plant verzorgen?

Elke plant heeft verschillende verzorging nodig, zo ook gevariegeerde planten. Er is dus geen algemene richtlijn om je prachtige planten te verzorgen. Dit gezegd zijnde kunnen we wel vaststellen dat variegata planten delicater zijn en vaak voldoende indirect licht nodig hebben zodat hun mooi gekleurde bladeren kunnen floreren. Ze hebben door het ontbreken van chlorofyl in de witte regio’s van de bladeren nood aan meer licht om voldoende energie te kunnen produceren.

Fel direct zonlicht echter, kan de witte delen van het blad verbranden, zodat deze bruin worden en verdrogen.

Omdat de variegatie bij een chimaera niet stabiel is, kan het zijn dat nieuwe bladeren minder en minder gekleurde vlekken hebben, en soms komen er zelfs volledig groene bladeren tevoorschijn. Op dat moment spreekt men van een “reverted” plant. Je kan proberen de variegatie te stimuleren door de volledig groene bladeren weg te snijden ofwel om je plant meer licht te geven.

Als je planten een hogere luchtvochtigheid nodig hebben, zoals bijvoorbeeld de Monstera variegata, dan kan het bruin worden van de witte bladeren ook een indicatie zijn van te droge lucht. Pas toch maar op wanneer je de plant met water besproeit, want de fragiele witte delen appreciëren dit niet al te vaak.

Nomenclatuur Aglaonema Pictum Tricolor

Nomenclatuur

Elke plant met meerdere kleuren kan beschreven worden als gevariegeerd. Het woord “variegata” komt van het Latijn “variegatus”, wat letterlijk “gevlekt” betekent. Soms wordt in de naamgeving gespecifieerd over hoeveel kleuren het gaat : vb Aglaonema pictus tricolor (3 kleuren).

Een andere aanduiding kan zijn, waar de variegatie zich bevindt. Bijvoorbeeld bij Hoya kerrii (de bekende hartjes) spreken we van Albo marginata variegata, wanneer de witte variegatie aan de buitenranden van de bladeren zit (“marginata”). Anders is de variegatie aan de binnenkant van het blad.

Nomenclatuur Hoya Kerrii Albomarginata
Nomenclatuur Hoya Kerrii inner variegata

Soorten variëgatie:

Nomenclatuur Philodendron White Princess
Albo variegata – witte vlekken in het blad (komt van het Latijn: albus)
Nomenclatuur Philodendron Burble Marx aurea variegata
Aurea variegata – Mint variegata – lichtgroene munt-kleur.
Nomenclatuur Philodendron Florida Ghost Mint varigated
Mint variegata – lichtgroene munt-kleur
Nomenclatuur Philodendron Pink Princess
Half moon variegata: de variegatie beperkt zich tot 1 helft van het blad, terwijl de andere helft gewoon groen is
Nomenclatuur Monstera Deliciosa Albo Full Moon
Full moon variegata : het gehele blad is gevariëgeerd (dit blad draagt niet bij aan de energieproductie van de plant en zal dus niet lang overleven).