Nematoden
De meeste onder jullie weten dat we aaltjes (nematoden) verkopen als bestrijdingsmiddelen tegen slakken, keverlarven, emelten en nog veel meer. Velen hebben daarrond vaak vragen in de zin van: zijn de nematoden ook schadelijk voor onze huisdieren of onszelf? Kan het kwaad om teveel nematoden te gebruiken? Doden nematoden mijn planten niet af? Mag ik de grond bewerken als ik nematoden heb toegepast?
Al die vragen begrijp ik want nematoden zijn voor de meeste onder ons een onbekend begrip. In deze blog wil ik je een inkijk geven over hoe ‘gewoon’ nematoden eigenlijk zijn en welke belangrijke functies ze vervullen in de bodem.
Ik probeer het zo eenvoudig mogelijk te houden en heb zeker niet de bedoeling om volledig te zijn. Nematologie is een universitaire studie die erg complex is.
Nematoden in de bodem
Nematoden zijn voor het blote oog onzichtbare kleine, ongelede wormpjes die in de poriën en tussen gronddeeltjes van de bodem voorkomen.
De bodem is in feite een levend geheel dat bestaat uit vele leden die eten en gegeten worden en elkaar op die manier in evenwicht houden. Deze onderlinge samenhang in de bodem noemen we het bodemvoedselweb. Biodiversiteit koppelen we altijd aan het bovengronds leven maar weet dat een kwart van de biodiversiteit zich onder de grond afspeelt en ook dus in jouw bodem.
Het bodemvoedselweb bestaat uit verschillende organismen: regenwormen, potwormen, geleedpotigen (springstaarten en mijten), schimmels, bacteriën, nematoden en bodemmicroben
Springstaarten leven aan de bodemoppervlakte en daarom zien we ze wel eens, zeker ook in potgrond van kamerplanten. Regenwormen kennen we ook allemaal. Als je trouwens interesse hebt in het nut van regenwormen. Bacteriën, bodemmicroben en nematoden zien we niet maar ze zijn er wel.
Nematoden zijn dus onlosmakelijk verbonden met elke grond, in elk jaargetijde waar ook ter wereld.
De onzichtbare nematoden zijn 10 keer zoveel aanwezig dan alle andere meercellige dieren samen. Hun aantallen variëren van 8000 tot 50 miljoen per m2.
Je vindt ze niet alleen in de bodem maar ook op planten en dieren. Gemiddeld bevat 1 kg grond ongeveer 20.000 nematoden, waaronder meer dan 40 soorten. Zo zijn er in Nederland maar liefst 1000 soorten bekend waarvan er 600 soorten zijn beschreven.
Vele soorten nematoden
Elke grond bevat een mengsel van vele soorten nematoden met een verschillende voedselkeuze. Zo hebben we nematoden die bacteriën eten, nematoden die schimmels eten, nematoden die zich voeden met planten- en wortelcellen en nematoden die carnivoor zijn en zich voeden met insecten of kleine dieren zoals slakken.
Ze zijn dus van essentieel belang bij de voedselkringloop die zich in de bodem afspeelt. Veranderingen in de voedselkringlopen leiden tot een andere samenstelling van de nematodenpopulatie.
Onderzoeken hebben uitgewezen dat het voorkomen van nematoden samenhangt met hun leefomgeving. Vooral de grondsoort heeft een invloed op de soortensamenstelling. Ook blijkt een verschil in voorkomen te zijn naargelang de vegetatie die er groeit. Bossen, struwelen, open plekken in bossen en weilanden hebben een andere nematodensamenstelling.
Plantenetende nematoden
De slechte naam die de nematoden in het algemeen hebben, komt dus van het feit dat sommige nematodensoorten zich voeden op planten. Vandaar dat ze gezien worden als slechteriken.
In feite heeft vooral de beroepsteelt last van deze slechteriken. De land- en tuinbouw heeft door haar aanpak ervoor gezorgd dat de bodemleven in hun gronden verdwenen is. Bovendien doet/deed men ongelooflijk veel aan monocultuur.
Beide aspecten samen zorgen voor problemen met de plantenetende nematoden. Door regelmatig organische bemesting te geven of aan vruchtwisseling te doen, kan men de plantenetende nematoden terug dringen.
De laatste decennia heeft men ook met onderzoeken kunnen aantonen dat het gebruik van pesticiden, verontreiniging van de bodem met zware metalen, bemesting en verzuring van de bodem de nematodenpopulatie veranderd.
Hoe onbalans vermijden?
Als je zorgt voor een actieve, levende bodem waar wij met Biogroei voor staan en al veel rond geschreven hebben, gaan de plantenetende nematoden geen probleem vormen. Het zijn trouwens niet alleen slechteriken: de plantenetende nematoden zorgen ook voor een omzetting van organisch materiaal naar plantenvoeding. Een levende bodem heeft een goede bodemstructuur en dat zorgt voor een gezonde populatie aaltjes.
Bovendien is in gezonde bodems de kans op de aanwezigheid van insectetende nematoden veel groter dan in arme bodems.
Wil je meer lezen over hoe je een levende bodem creëert?
Deze groep van nematoden komt dus ook van nature voor in de grond en is groot in zijn verscheidenheid. De aaltjes die momenteel gecommercialiseerd worden, zijn slechts enkele soorten van wat van nature in de bodem kan voorkomen.
Insect etende nematoden
Insect etende nematoden zijn aaltjes die schadelijke insecten of slakken binnen dringen om deze bacterieel te vergiftigen.
Biogroei biedt je momenteel volgende aaltjes aan:
- Stenema: Aaltjes tegen varenrouwmuggen
- No-slug: Aaltjes tegen slakken
- B-green en B-green+: Aaltjes tegen engerlingen, B-green aaltjes kunnen ook gebruikt worden tegen de larven van de hazelnootborder.
- C-green: Aaltjes tegen emelten
- Mier-run: Aaltjes tegen mieren
- Kraunema: Aaltjes tegen taxuskever
- Felti-care: Aaltjes tegen verschillende plaaginsecten zoals, trips, de fruitmotlarve, coloradokever, aspergekever, eikenprocessierups
- Carpo-car: Aaltjes tegen rupsen van de buxusmot, nachtvlinders en nachtuilen, aardrupsen, koperwormen en ritnaalden, veenmollen en emelten, tuinvlooien, larven van de grote dennenkever en de dennensnuitkever
Wil je meer weten over hoe en wanneer je aaltjes kan gebruiken?