Er wordt tegenwoordig veel gesproken over mulchen. Dat is fijn! Hoe meer mensen aan het mulchen gaan, hoe beter voor onze tuin en ons milieu. Mulchen zorgt kort samengevat voor een betere bodem, meer biodiversiteit, meer voedingsstoffen voor de planten, minder werk voor jou en dus meer genieten van je groen paradijs!
Wil je een master in mulchen worden? In dit artikel vertel ik je er alles over….
Wat is mulchen?
Mulchen is de bodem bedekken met een laag organische materiaal. Dit kan van alles zijn zoals gemaaid gras, verdorde bladeren, compost, wormenaarde, verteerd stalmest enzovoort ... Het bodemleven zijnde de bacteriën, schimmels maar ook grotere beestjes zoals pissebedden en regenwormen in de bodem gaan hiermee aan de slag en zetten dit om tot humus en dus voedingsstoffen voor de planten.
Ik zeg altijd, kijk naar de natuur! Daar gebeurt spontaan juist hetzelfde. Bladeren vallen van de bomen en varens sterven af in de nazomer… ze bedekken de grond tijdens de winter. De natuur mulcht zichzelf en zorgt op die manier voor nieuwe voedingsstoffen voor de planten het jaar daarop. Wat de planten uit de bodem halen, geven ze weer terug aan de bodem. Een continue hergebruik zonder dat de bodem uitgeput geraakt! Mulchen in je tuin is dus een heel natuurlijke ingreep met vele voordelen.
Mulchen in de moestuinWat doet mulchen? Is mulchen goed?
Mulchen is super belangrijk om een gezonde bodem te creëren en te behouden. Als de planten vergaan en je geeft het afgestorven plantmateriaal terug aan de bodem via mulch, zorg je ervoor dat de bodem niet verarmt. Alle voedingsstoffen die planten nodig hebben in onze tuin, zijn aanwezig in de grond.
Mulch zorgt ervoor dat de kleine en grote bodemorganismen in de grond van voedsel worden voorzien. Samen vormen ze het bodemleven en een complex bodemvoedselweb. Hoe meer organisch materiaal je aanvoert, hoe meer bodemleven er ontstaat. Is er geen organisch materiaal in de bodem aanwezig, dan verdwijnt het bodemleven.
Het bodemleven gaat het organisch materiaal afbreken en als opneembare voedingsstoffen ter beschikking stellen van de planten. De planten worden dus gevoed dankzij het aanwezige bodemleven. Bovendien maakt het bodemleven de - in het verleden opgeslagen meststoffen - terug beschikbaar voor de planten. Daarom moet je geen extra korrelmeststoffen meer strooien als je mulcht.
Tegelijkertijd zorgt het bodemleven voor een luchtige bodemstructuur die voldoende zuurstof bevat en water kan vasthouden. Zelfs zware kleigronden hoeven niet meer gespit te worden als er veel bodemleven aanwezig is.
Met mulchen neemt de biodiversiteit in de bodem toe en zijn je planten en bomen gezonder en weerbaarder tegen schimmels en insecten. Hoe biodiverser je bodem, hoe biodiverser je tuin.
Mulchen in de siertuinWanneer mulchen?
Mulchen doe je best een jaar rond. Er is lichtelijk een verschil als het om de moestuin of siertuin gaat.
Mulchen in de moestuin en de kas
- Een bodem die bedekt is met planten houdt het bodemleven actief. In de winterperiode staat er minder in de moestuin, daarom is het essentieel om deze periode een dikke mulchlaag aan te brengen. Zo houdt je ook in de winter het bodemleven in stand. Bladeren in combinatie met gras is ideaal voor deze periode. Dit kan zowel buiten als in de kas.
- Vanaf maart is het grootste gedeelte van de mulch verteerd. Je kan de restanten bij elkaar harken en op de composthoop gooien. Ik laat het zelf gewoon liggen omdat het me niet stoort. Tussen maart en mei mulch ik met wormenaarde na het zaaien en planten.
- Na mei schakel ik over naar grasmaaisel om te mulchen. Het meeste is dan geplant en gezaaid. Ik mulch een dunne graslaag van enkele centimeters die ik regelmatig aanvul. Dankzij de mulch blijft de bodem vochtiger en voorkom ik onkruid. Tussendoor, als het uitkomt, mulch ik ook met groenteresten zoals doorgeschoten rucola, oude bladeren van salade of tomatenscheuten. Alles mag op de aarde blijven liggen en zal snel verteren bij voldoende bodemleven.
Mulchen in de siertuin
In de siertuin mag je een jaar rond mulch hebben liggen. In het najaar leg ik net als in de moestuin een dikkere laag van gras en bladeren. Vele mensen mulchen met boomschors en houtsnippers. In het voorjaar kies ik om te mulchen met wormenaarde. Het kan ook met goede compost.
Gazon mulchen
Je gazon mulchen heeft vele voordelen. Je kan dit doen met een mulchmaaier of een robotmaaier. We zelf doen het met een gewone grasmachine door het gras niet op te vangen. Alle voor- en nadelen kennen van maaien of mulchen?.
Hoe vaak mag je mulchen?
Als de mulchlaag bijna verteerd is, mag je terug mulchen. Dit merk je vaak aan onkruid dat hier en daar de kop begint op te steken.
Wat kun je gebruiken als mulch?
Je kan eigenlijk al je tuinafval recycleren. Als algemene regel kan je hanteren dat het voldoende is om je eigen groenafval in de tuin te houden. Je maakt dus een circulaire tuin.
- Mulchen met gras
- Mulchen met bladeren
- Mulchen met wormenaarde, compost of verteerd dierlijk mest
- Mulchen met groenteresten
- Mulchen met stro
- Mulchen met kruiden
- Mulchen met houtsnippers
Mulchen met grasAfgemaaid gras is ideaal als je het niet te dik legt, anders gaat het schimmelen en rotten. Een dun laagje maaisel volstaat en verdroogt ook snel maar houdt het (on)kruid heel goed tegen.
Mulchen met bladerenBladeren verteren traag en zijn daarom goed om te gebruiken in de winter. De grond moet bedekt blijven tot eind maart dus je moet voldoende dik mulchen. Enkel gras zou de bodem al na enkele maanden terug bloot leggen, vandaar het advies om bladeren en gras te mengen. Het gras dat sneller verteert dan de bladeren geeft kanaaltjes in de mulchlaag waardoor er voldoende lucht en water door de mulchlaag heen komt. Ingeval je enkel bladeren gebruikt, mag je niet te dik mulchen (max 4 cm), anders gaan de bladeren aan elkaar klitten en de grond afsluiten. Dat is uiteraard niet de bedoeling.
In het najaar kan je de afgevallen bladeren met de grasmaaier opnemen. Zo worden ze versneden en zijn ze ideaal om te mulchen in de groentetuin of de siertuin.
Mulchen met wormenaardeAls je mulcht met wormenaarde of verteerd dierlijk mest geef je naast de organische stof ook massa’s nuttige bacteriën en gunstige schimmels aan de bodem. Dit bevordert het bodemleven enorm. Meestal doen we dit in het voorjaar om de bodem een extra boost te geven.
Compost kan het bodemleven ook stimuleren als het tuinmateriaal op een korte tijdsspanne is gecomposteerd. Compost die een jaar ligt en niet de gewenste temperatuur bereikt heeft tijdens de compostering bevat veel onkruidzaden en kan je beter niet mulchen. Meer weten over composteren?
Mulchen met groenterestenGroenteresten zijn er onvoldoende gedurende het jaar om als basis mulchlaag dienst te doen. Maar in plaats van groenteresten op de composthoop te gooien, kan je ze gewoon ter plaatse laten liggen en als bijkomende mulch gebruiken. Ik denk hierbij aan tomatenscheuten, oude bladeren van tomaten en courgetten, sla- en koolbladeren of opgeschoten rucola. Je laat het gewoon ter plaatse verteren.
Mulchen met stroHeb je niet veel voorhanden om te mulchen, kan je altijd je toevlucht nemen tot hooi of stro. Een laag stro is ideaal voor de aardbeienbedden maar het kan ook tussen veel andere tuinplanten gebruikt worden. Koop altijd biologisch stro want in het klassieke stro vind je restanten van groeiremmers en andere pesticiden terug.
Het blad van smeerwortel is rijk aan minerale en brandnetelblad is rijk aan stikstof, ideaal dus om te mulchen. Het beste is om deze eerst door de versnipperaar te halen, zo kan je ze goed uitspreiden over de grond.
Ook algemene onkruiden die niet in zaad zijn gekomen, mogen gemulcht worden. Heermoes wordt ook best terug gegeven aan de bodem omdat het net als smeerwortel rijk is aan mineralen.
Vooral in de siertuin wordt er veel gemulcht met boomschors en houtsnippers.
Gesnipperde houtsnippers die ook nog groen loof bevatten, kunnen goed gebruikt worden in gevestigde siertuinen. Bij nieuwe aanplanten zou ik eerder kiezen voor een minder zware mulch van gras en bladeren in de winter en wormenaarde in het voorjaar.
Met boomschors wordt er best opgelet. de Duitse Pinus sylvestris zou sneller verteren dan de Franse Pinus maritima waardoor de Duitse variant sneller organische stof ter beschikking stelt.
Vaak worden bij het gebruik van houtsnippers en boomschors twee nadelen aangehaald.
- Onttrekking van stikstof uit de grond
- Verzuring
Sommigen stellen dat door de vertering van boomschors stikstof uit de grond wordt opgenomen waardoor er een tijdelijk tekort ontstaat voor de planten. Na de afbraak zou de stikstof als een boost terug worden gegeven en het stikstofoverschot zou wegspoelen.
Anderen weerleggen dit en geloven dat de impact minimaal is. Met name een mulchlaag wordt op de bodem aangebracht en niet ingewerkt in de bodem. Het raakvlak met de ondergrond is bij mulchen minimaal. Daardoor is de onttrekking van stikstof aan de ondergrond ook zo goed als nihil. Gezien het verteringsproces zich afspeelt op de grens tussen bodem en lucht, gaan de micro-organismen zuurstof uit de lucht gebruiken ipv stikstof uit de grond.
Wil je absoluut zeker zijn, kan je de houtsnippers eerst voorverteren met Microferm (Effectieve micro-organismen) vooraleer je het als mulchlaag aanbrengt.
Sommige mensen vrezen door te mulchen met zuur materiaal hun ph van de grond naar omlaag te halen. Uit onderzoek blijkt echter dat de ph van de grond stijgt dankzij de mulchlaag, ook als er aanvankelijk met zuur materiaal gewerkt wordt zoals eikenblad of naaldhoutsnippers. Dus je hoeft niet ongerust te zijn als je deze materialen gebruikt, je bodem gaat niet verzuren.
Hoe dik moet een mulchlaag zijn?
Deze vraag is niet met één zin te beantwoorden! Dit hangt ervan af met wat je mulcht, wanneer je mulcht (in de winter verteerd het minder snel dan in de zomer), hoe dik je mulcht en hoeveel bodemleven aanwezig is om de mulchlaag af te breken. Begin je pas met mulchen, doe het dan voorzichtig aan zodat het bodemleven zich kan opbouwen. Merk je dat de mulchlaag verteerd geraakt, mag je bij mulchen.
De mulchlaag moet voldoende los zijn om water en licht door te laten. Sommige materialen gaan sneller klitten dan anderen. Vooral bij gras moet je hiervoor opletten.
Hierbij een aantal gemiddelden:
- Gras 3 tot 4 cm. Begint gras te stinken en te rotten, heb je het te dik gelegd.
- Gesnipperd blad gemengd met gras 6 tot 8 cm.
- Oogstresten: 8 cm
- Stro tot 15 cm
- Haagsnoeisel met groene takjes: 8 tot 10 cm
- Houtsnippers in een laag van 5 tot 8 cm
- Kruiden tot 10 cm
Voordelen van mulchen
- Minder tot geen onkruid te wieden,
- Minder water te geven, mulchen remt de verdamping en houdt de bodem vochtiger
- Geen andere meststoffen meer nodig, de micro-organismen in de bodem zorgen voor voeding voor de planten
- De planten groeien uit tot weerbare planten
- Dankzij het bodemleven wordt de structuur van de bodem rul en hoef je na verloop van enkele jaren geen grondbewerkingen meer uit te voeren.
- Temperatuurverschillen tussen dag en nacht worden kleiner, vooral in de tussenseizoenen waardoor planten beter groeien
Nadelen van mulchen?
Eerlijk gezegd ondervind ik niet veel nadelen. Het enigste waar ik aan denk is dat er grassnippers aan de sla of spinazie kunnen hangen bij de oogst. Dit kan wat meer water kosten om de groenten te reinigen.
Door te mulchen krijg je meer slakken, wordt vaak beweerd. Nochtans zijn er ook veel slakken in tuinen die niet gemulcht worden. Het klopt dat slakken onder een mulchlaag gemakkelijk kunnen schuilen. Maar als die mulchlaag er niet is, zullen ze onder planten of stenen schuilen of dieper in de grond kruipen. Met of zonder mulch, slakken kunnen er in beide gevallen zijn. Heb je veel slakken en wil je mulchen? Dan kan je in april-mei No-slug gebruiken om de slakken in de grond te doden; dat is dé moment dat er weinig mulch aanwezig is.
Opletten van onkruidzaden is wel aangewezen. Mulch niet met gras als er veel onkruidzaden of graszaden in aanwezig zijn. Ook zelfgemaakte compost kan nog veel onkruidzaden bevatten als de compost niet voldoende warm is geworden. Dit kan je het jaar nadien zuur opbreken.
Effectieve micro-organismen en mulchen
Heb je geen grasmachine, kan je de bladeren fermenteren tot een bladbokashi. Ideaal om als mulchlaag daarna te gebruiken in je tuin of siertuin. Meer weten over bladbokashi?
Wil je het nog eenvoudiger houden, verzamel dan de bladeren in draadkorven en laat ze een jaar staan. Het volgend jaar zijn ze gedeeltelijk gecomposteerd en kan je ze zonder toevoeging van gras als mulchlaag gebruiken.
Ook interessant om te lezen:
