Viooltjes zijn één van de vroegste bloeiers zowel in de natuur als in onze bloembakken of potten. In bakken wordt ze gekweekt als eenjarige bloemen maar in de natuur doen ze zich voor als een meerjarige plant en komen ze elk jaar in het voorjaar terug tevoorschijn. Ze kunnen daar echt uitgroeien tot hele vlakken die het gras paars kleuren.
Verschillende soorten viooltjes
De drie bekendste viooltjes zijn het driekleurig viooltje (Viola tricolor), het maartsviooltje (Viola odorata) en het akkerviooltje (Viola ervensis). Het Maarts viooltje wordt ook winterviool of bosviool genoemd omdat ze in het wild vooral groeien langs bos- en beekkanten.
Hoe verschillende viooltjes onderscheiden?
- De bloemen van het Maarts viooltje (maximum 1.5 cm) zijn kleiner dan van het driekleurig viooltje (maximum 2.5-3 cm) en de bloemen van het akkerviooltje zijn nog kleiner (maximum 1 cm).
- De bloemen van het driekleurig viooltje waren oorspronkelijk paars, geel en wit. Door de vele kruisingen zijn er nu verschillende kleurvariëteiten. De bloemen van het Maarts viooltje zijn meestal eenkleurig, dieppaars met een licht paars, rozig soms wit hartje. Het akkerviooltje heeft wel een kleurenvariatie maar minder groot als het driekleurig viooltje.
- De twee zijdelingse kroonbladeren van het akkerviooltje en driekleurig viooltje wijzen schuin omhoog terwijl de twee zijdelingse kroonbladeren van het maarts viooltje juist naar beneden gericht zijn.
- Het blad van het maarts viooltje is rond tot hartvormig. De bladeren van het driekleurig viooltje zijn spatelvormig en die van het akkerviooltje zijn ook langwerpig met gevederde bladrand.
- Enkel het Maarts viooltje heeft geurende bloemen en ook de meeste smaak.
 |
 |
Verspreiding van maarts viooltje en driekleurig viooltje
Maartse viooltjes groeien graag in de halfschaduw. In het wild groeien ze aan bosranden. Ze bloeien als er nog geen bladeren aan de bomen staan en kunnen daardoor volop van de zon genieten. De bloemetjes sluiten zich bij bewolkt en regenachtig weer.
Het akkerviooltje groeit in open bermen of op akkers, liefst op zandige maar wel vochtige en voedselrijke grond. Het akkerviooltje wordt dan ook gezien als een akkeronkruid.
Het driekleurig viooltje vind je net als het akkerviooltje op akkers, slootkanten of wegbermen maar dan eerder op kalkarme (zure) en minder voedselrijke bodems in de zon of halfschaduw.
Viooltjes zaaien
Je kan gemakkelijk viooltjes zaaien. Je zaait best de viooltjes eerst voor in een bakje met potgrond gemengd met wit zand. Als ze eenmaal enkele centimeters hoog zijn, kan je ze individueel verplanten in kleine potjes en nadien in volle grond zetten.
Viooltjes kan je zaaien in augustus- september. Deze viooltjes kan je planten in maart en gaan dat jaar ook nog bloeien. Zaai je de viooltjes in maart-april krijg je pas een late bloei in de herfst.
Viooltjes en biodiversiteit
Het driekleurig viooltje, Maarts viooltje en akkerviooltje is inheems en komt in heel Europa voor.
De bloemen hebben 5 kroonbladeren waarbij de onderste drie kroonbladeren streepjes vertonen. Hierdoor worden de insecten naar de nectar geleid. Doordat viooltjes al vanaf begin maart bloeien, leveren ze vroeg nectar aan bijen en vlinders.
Het Maarts viooltje is waardplant voor de parelmoervlinder en de keizersmantel. Deze vlinders voeden zich met hun nectar en leggen hun eitjes op de bladeren af.
Zijn viooltjes eetbaar?
Het Maarts viooltje en driekleurig viooltje zijn allebei eetbare viooltjes. Het viooltje is vooral bekend omwille van zijn bloem. Wilde viooltjes hebben de kleinste bloemen van de violenfamilie en zijn het meest geliefd op culinair vlak. De smaak van viooltjes kan variëren van pittig radijsachtig tot geurig zoet. Het Maarts viooltje wordt in de keuken als smaakmaker het meest geapprecieerd omwille van zijn lekkere geur en milde smaak.
De bloem van het viooltje en de jonge blaadjes zijn eetbaar. Met viooltjes kan je een heleboel doen in de keuken: denk maar aan viooltjessiroop of likeur maken maar ook etherische olie.
De bloemen kan je verwerken in slaatjes, in voorgerechtjes, in ijsblokjes, in boter of versuikeren als taartversiering. Je kan van de bloemblaadjes ook jam maken maar dan heb je er wel veel nodig!
Jonge blaadjes kunnen worden verwerkt in salades, sauzen en als groentevullingen. Oudere bladeren kunnen ook meekoken met groentesoep.
Violetsiroop maken
- Pluk drie handen vol viooltjes op het moment dat de zon schijnt en de viooltjes open staan.
- Doe hierbij het vruchtvlees van een citroen.
- Giet hierover 1 liter gekookt water en laat 12 u afgedekt staan.
- Scheid de bloemen van het ondertussen paarse vocht met een zeef of kaasdoek.
- Voeg evenveel suiker toe als het gewicht van het gezeefde vocht. Laat het zachtjes gedurende 10 minuten koken.
- Doe de siroop gloeiend in kleine flesjes. Het is een heerlijke siroop om toe te voegen bij yoghurt, ijs of cocktails maar kan ook dienstdoen als milde hoestsiroop.
Bloemenboter maken
- Pluk een handvol viooltjes.
- Doe de steeltjes eraf terwijl je de roomboter (125 gr) op kamertemperatuur zet. Gebruik ongezouten boter.
- De viooltjes liefst niet wassen, je kan ze wel uitkloppen om beestjes te voorkomen.
- Meng de boter met de viooltjes en een beetje zeezout.
- Eventueel kan je wat citroensap toevoegen voor de smaak.
- Je kan een rolvorm van de boter kneden waardoor je die later mooi in plakjes kan snijden.
- Zet de boter terug in de koelkast om uit te harden.
Medicinale werking van het driekleurig viooltje
De Grieken kenden aan viooltjes al geneeskracht toe. Zowel de wortels, bladeren als bloemen hebben geneeskrachtige eigenschappen. In de natuurgeneeskunde worden vooral de wortels gebruikt. Ze bevatten stoffen met een slijmoplossende werking en worden in die zin gebruikt bij bronchitis of luchtwegeninfecties. Anderzijds heeft het wild viooltje een helende werking bij huidaandoeningen zoals jeuk, eczeem, zweren en acné.
Heb je wilde viooltjes in je tuin? Je kan ze gebruiken als natuurlijke aspirine bij hoofdpijn of spierpijn. Of je kan er een thee van zetten als je last hebt van hoest, griep of verkoudheid.
Heb je last van ontstekingen? Dan kan je vioolblaadjes uitwrijven over de ontstoken plek.
Ook interessant om te lezen:
