Eetbare afrikaantjes

Afrikaantjes, tagetes, stinkertjes, Mexicaanse goudsbloemen; het zijn allemaal namen voor dezelfde bloem. Een heel geliefde bloem in de tuin die wereldwijd gebruikt wordt; hetzij als tuinplant, als decoratie of in de keuken.

Afrikaantjes worden vaak in de moestuin geplant vanuit de overtuiging dat ze schadelijke insecten weghouden. Zo plant men afrikaantjes tegen slakken of afrikaantjes tegen engerlingen of tegen mieren… mijn ervaring is echter dat dit een maat voor niets is en er veel effectievere biologische middelen bestaan om deze plagen aan te pakken. Hetzelfde geldt voor afrikaantjes tegen luizen en afrikaantjes tegen uienvlieg of koolwitjes. De specifieke geur van tagetes zou voor verwarring zorgen waardoor de schadelijke insecten de groenteplanten niet meer vinden. Dit is echter niet zo! Enkel als je voortdurend over de tagetes plant wrijft, zou dit effect kunnen hebben maar dat is uiteraard praktisch niet haalbaar. Het belang van afrikaantjes in de moestuin is zwaar overschat en niet wetenschappelijk onderbouwt.

Afrikaantjes worden ook aanbevolen als groenbemester in de moestuin om wortellesieaaltjes te bestrijden die bodemmoeheid veroorzaken. Dit probleem stelt zich echter enkel als er onvoldoende aan vruchtwisseling wordt gedaan, voor de hobbyist dus geen issue. Bijkomend mag hier gezegd worden dat aaltjes in de grond heel natuurlijk zijn en ongevaarlijk: per vierkante meter bouwvoor zouden 4 tot 10 miljoen aaltjes voorkomen. Nog een kanttekening hierbij: niet alle aaltjes soorten worden gedood door de worteluitscheidingen van de afrikaantjes.

Tagetes patula ‘Single Gold’ kwam als goede bestrijder tegen wortellesieaaltjes uit de onderzoeken. Ondertussen werd een speciaal ras ontwikkeld tegen deze aaltjes met name ‘ground control’. Zaai dan een volledig perceel hiermee in, enkele planten hebben geen effect. En zaai in mei of juni zodat ze tot volwaardige planten kunnen uitgroeien.

In ons klimaat moeten de afrikaantjes jaarlijks gezaaid of aangeplant worden omdat ze niet winterhard zijn. Je kan de zaden van afrikaantjes gemakkelijk oogsten en ze het jaar nadien voorzaaien. In hun land van oorsprong keren de afrikaantjes het jaar nadien terug en worden ze beschouwd als meerjarige plant.

Je hebt kleine en grote afrikaantjes. De grote afrikaantjes (Tegetes erecta) groeien uit tot planten van 0.5 tot 1 m en hebben meestal dubbel gele of oranje bloemen. Vooral bolvormige hybriden zijn populair. De lage afrikaantjes (Tagetes patula) worden tot 30 cm hoog en kunnen dubbele of enkele bloemen dragen. De derde grote groep wordt gevormd door sterafrikaantjes (Tagetes tenuifolia) die nog compacter groeien en vaak in de keuken gebruikt worden.

Waar groeien afrikaantjes?

Oorspronkelijk komen de afrikaantjes uit Midden- en Zuid-Amerika, ze groeien dus liefst in volle zon. Afrikaantjes zijn supersterk en gemakkelijk te kweken zowel in een pot, bloembak of in volle grond. Ze doen het ook nog goed in halfschaduw en stellen geen bijzondere eisen aan de grondsoort. Ze zijn in ons land echter niet winterhard.

Afrikaantjes zaaien

De zaadjes van afrikaantjes zijn relatief groot waardoor het eenvoudig zaaien is.

Voorzaaien kan vanaf maart binnenshuis en dit geniet de absolute voorkeur. Vanaf eind april kunnen afrikaantjes ook rechtstreeks in volle grond gezaaid worden. Slakken zijn echter zo zot op de jonge uitkomende plantjes dat ze het in volle grond meestal niet overleven.

Wil je je liever niet bezighouden met het zaaien van afrikaantjes, kan je vanaf mei afrikaantjes kopen en deze uitplanten in potten of volle grond. Afrikaantjes bevriezen dus zeker afdekken als er nog vorst voorspeld wordt.

Tagetes lucida

Afrikaantjes eetbaar

Alle afrikaantjes zijn eetbaar, zowel de enkelbloemige als de dubbelbloemige soorten. Wil je afrikaantjes eten, kies dan voor biologische afrikaantjes. Bloemen die je in de winkel koopt, zijn veelvuldig chemisch behandeld en niet meer eetbaar.

De bloem van afrikaantjes kan licht verschillen van smaak. Het situeert zich tussen anijs, kruidnagel, munt en citrus smaak. In het algemeen hebben ze een zoete, kruidachtige smaak. Ideaal om te verwerken in salades, thee, soepen, stoofschotels of dressings.

Tips: snij de bloemetjes heel fijn en voeg ze als laatste toe bij warme gerechten. Wees spaarzaam met de bloemetjes, anders wordt de smaak te overheersend.

Je hebt ook afrikaantjes die een specifieke smaak hebben zoals het zouthoutafrikaantje (Tagetes filifolia) en het Dragonafrikaantje (Tagetes lucida). Deze zijn ideaal om afrikaantjes thee te bereiden of om gerechten te kruiden. De blaadjes en bloempjes van het Dragonafrikaantje zijn heerlijk in sauzen en marinades. Ze hebben een zoete anijssmaak en zijn zachter van smaak dan de andere tagetes soorten.

Afrikaantjes en biodiversiteit

Honingbijen maar ook andere bestuivers houden van afrikaantjes. De enkelvoudige afrikaantjes die het meest lijken op de wilde afrikaantjes zijn het meest geliefd omdat de nectar gemakkelijk bereikbaar is.