Zoete aardappelen zijn de laatste jaren erg populair geworden. Steeds meer hobbyisten maar zeker ook boeren kweken zoete aardappelen in Nederland en België.
Zoete aardappelen komen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Dat de warmte bij de opkweek uiterst belangrijk is, zal je dan ook niet verbazen. Enkel dankzij goed geselecteerde rassen kunnen we bij ons zoete aardappels kweken.
Ikzelf heb dit jaar heel het proces van de zoete aardappelplant doorlopen en wil graag mijn ervaringen hier met je delen.
Zoete aardappel kweken
Het is zeker en vast mogelijk om zelf zoete aardappel te telen. In tegenstelling tot aardappelen worden niet de knollen geplant maar de stekjes die je uit de knollen kweekt. Daardoor is de teelt van zoete aardappel een lang proces van februari tot eind oktober. Kun je stekken kopen, dan is het veel eenvoudiger.
Zoete aardappel kweken vanuit knol
Net als bij gewone aardappelen die je best aanschaft in januari of februari om te kiemen, moet je ook in februari reeds beginnen met het kiemen van de zoete aardappel.
In tegenstelling tot aardappelen die een koele plaats vereisen om te kiemen, gaan zoete aardappelen vanaf het begin warmte vragen; de opkweek kan dus niet anders dan in huis gebeuren en liefst bij hoge temperaturen.
Begin februari heb ik de zoete aardappel in een bakje met potgrond gelegd. Daarin heeft het bijna twee maanden gestaan. Na 2 maanden leek het alsof de zoete aardappel ging kiemen maar uiteindelijk verschenen er geen scheuten. Gezien de tijd vorderde, heb ik dan besloten om de zoete aardappel uit de potgrond te nemen. Tot mijn verbazing had hij in de grond wel worteltjes geschoten.
Het feit dat het kiemen moeilijk verliep, heeft alles te maken met de temperatuur. Als je dag en nacht temperaturen van 25 °C en meer kan geven, gebeurt de kieming op enkele weken en kan je dus veel sneller starten met de opkweek.
Als de stekken groot genoeg waren, heb ik ze van de wortel gehaald om in potjes met potgrond te planten. Je kan de potgrond wat mengen met rijnzand om het mengsel luchtig te houden. Of je kan de planten ook oppotten in zelfgemaakte potgrond van bladgrond, gemengd met wormenaarde en rijnzand.
Neem stekken van 20 tot 30 cm lang met zoveel mogelijk knooppunten. Hier komen de wortelverdikkingen (zoete aardappelen) aan.
Zes weken later zijn de plantjes genoeg geworteld om ze uit te planten. Uitplanten kan in de kas of buiten op de meest zonnige plek in je tuin vanaf half mei. De plantjes verdragen geen nachtvorst en vereisen een opgewarmde grond om een goede start te kunnen nemen. Is het half mei slecht weer, kan je het uitplanten beter uitstellen en de plantjes in de potjes laten uitgroeien. Tot half juni kan je nog uitplanten en zal de plant de groeiachterstand inhalen.
Je kan zoete aardappel ook in grote zakken potgrond kweken als je moestuin onvoldoende zon vangt. De zakken met de zoete aardappel kan je dan op je terras of op een andere zonnige plek plaatsen.
De ideale bodemtemperatuur om de zoete aardappels aan te planten is 17°C. (bodemtemperatuur is verschillend van dagtemperatuur!) Deze bodemtemperatuur haal je tussen half mei en half juni. In een kas of tunnel kan het iets vroeger.
De plantafstand tussen de verschillende planten is idealiter 30 cm tussen de planten en 0.75 m tussen de rijen. Teveel ruimte tussen de planten kan zorgen voor te grote knollen.
Ik heb ze aan de kant van de tuin geplant zodat ze tegen de draad kunnen opklimmen. Zoete aardappelen maken veel bladmassa en krijgen ranken tot wel 2 m lang. Ze nemen dus veel plaats in beslag als je ze in volle grond plant tenzij je ze laat klimmen. Natuurlijk kunnen ze ook goed fungeren als bodembedekkers als je een verwaarloosd plaatsje in de volle zon hebt.
Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de plant groeit. Als de planten goed zijn aangeslagen, kan je ze aanaarden net als bij gewone aardappelen. Dit bevordert de knolvorming. Zoete aardappelen planten op verhoogde bedden geeft ook meer opbrengst.
De plant maakt een fijn netwerk van wortels ondergronds waarbij sommige wortels verdikken tot een knol. Dat is de zoete aardappel.
Zolang het warm is, liefst tot eind oktober, blijven de planten in de grond staan. Aan temperaturen lager dan 11°C hebben de planten een hekel. In dat geval kan je beter oogsten. De zoete aardappelen bij lage temperaturen in de grond laten zitten, heeft vele nadelen.
Krijgen zoete aardappelen bloemen?
Terwijl gewone aardappelen altijd bloemen vormen, doen zoete aardappelen dat niet.
Om bloemen te krijgen aan zoete aardappelplanten, moet de temperatuur gemiddeld steeds meer dan 25°C; dat is in onze contreien niet vaak het geval.
Als er toch bloemen verschijnen, kan dit wijzen op een te rijk bemeste grond of een watertekort tijdens de groeiperiode.
Heeft zoete aardappel meststof nodig?
Om zoete aardappels te kweken, heb je vooral een goed doorlatende en humusrijke grond nodig met veel bodemleven. Concreet betekent dit dat de grond rijk is aan organisch materiaal. Dit verkrijg je door te mulchen met compost, wormenaarde en verteerd dierlijk mest.
Zoals altijd ontstaat er een wisselwerking tussen het bodemleven en de plantenwortels. Het bodemleven zorgt dat de in de grond opgeslagen meststoffen ter beschikking komen van de planten. De planten geven hiervoor in ruil suikers af aan het bodemleven.
Gezien de particuliere tuinen een overmaat hebben aan stikstof en fosfor in de grond, moet dit alleszins niet worden bijgegeven met korrelmeststoffen. Het enigste wat je moet doen, is je bodemleven stimuleren door te mulchen.
Vaak wordt geadviseerd om kalium bij te geven om de knollen te laten dikken. Meestal is ook kalium voldoende in de grond aanwezig en hoeft dit niet. Wil je toch kalium bij geven? Gebruik dan de enkelvoudige, plantaardige meststof vinasse of houtasse van onbehandeld, verbrand hout.
Hoeveel water geven aan zoete aardappel planten?
Zoete aardappelplanten hebben rgelmatig vocht nodig tijdens de groei omdat ze veel water verdampen via de bladeren in een warm klimaat. Wacht niet met water geven tot de bladeren zichtbaar slap hangen. Dan is er een echt watertekort wat ten nadele is van de knolvorming.
Zoete aardappel is een plant die veel warmte en water nodig heeft maar tegelijkertijd geen natte voeten wil hebben. De planten vragen een goed doorlaatbare grond met een goede bodemstructuur en hoog humusgehalte.
Hoe en wanneer zoete aardappel oogsten?
Afhankelijk van de temperatuur van het moment, oogst je half of eind oktober. De bodemtemperatuur mag niet zakken onder de 11 °C voor het rooien. De knol wordt dan bitter en gaat mogelijks rotten. Knollen die te koud hebben gehad, bewaren ook slechter.
De zoete aardappels kunnen redelijk ver van de moederplant groeien. Oogst dus zeer voorzichtig zodat je ze niet beschadigd. Vooral in volle grond is dat niet evident. Je kan de grond rondom de plant wat los maken en dan met je handen de knollen zoeken. Bij opkweek in zakken is dat veel eenvoudiger.
Als de zoete aardappelen geoogst zijn, leg je ze in laagjes in verschillende bakken. Ik oogstte aan 1 plant 7 knollen, de andere planten hadden minder opbrengst.
Tip: de stengels van de zoete aardappel kan je vooraf afsnijden. De bladeren zijn eetbaar, de smaak situeert zich tussen wilde spinazie en snijbiet. Je kan ze gestoofd verwerken in wokgerechten.
Waar zoete aardappel knollen kopen?
Knollen uit de winkel gebruiken is risicovol. Je weet immers niet uit welk land of continent die zoete bataat komt en welke weersomstandigheden die gewoon is geweest tijdens de opkweek.
Zoals ik al zei, is het belangrijk om knollen te kopen die aangepast zijn aan ons klimaat. Voor zover ik weet, kan je ze momenteel enkel bij de Ecohoeve Den Oude kastanje in België vinden. Stekken kan je daar ook vinden evenals bij Zaadhandel van der Wal. In Frankrijk kan je in de meeste tuincentra stekken van zoete aardappel kopen. In sommige streken is het klimaat vergelijkbaar met het onze en lukt het wel om stekken van Frankrijk in België op te kweken.
Hoe zoete aardappel bewaren?
Zoete aardappelen zijn goed te bewaren als je het op de juiste manier doet.
De zoete aardappel moet in eerste instantie 7 tot 14 dagen warm en donker bewaard worden, liefst bij 28°C. Hierdoor vermijd je dat de kneuzingen die ontstaan zijn bij het rooien uitgroeien tot zwarte plekken onder de schil.
Na 14 dagen kunnen de zoete aardappelen naar hun definitieve overwinteringsplaats, idealiter een donkere, droge plaats bij 15°C met een goede ventilatie. Zoete aardappelen kan je niet buiten of in een gewone schuur bewaren.
Het is goed om de zoete aardappelen eerst een tijd op te slaan vooraleer je ze consumeert. Daardoor worden ze zoeter.
Ziektes en plagen bij zoete aardappelen
In Nederland en België kent de zoete aardappel weinig ziektes. Af en toe komt er een plaag voor of een gebreksziekte ten gevolge van een slechte bodemstructuur of een onbalans in voedingsstoffen in de bodem.
Bladluizen
Bladluizen komen nagenoeg niet voor omwille van de stevige bladeren en de lage stikstofbehoefte van de plant. Als er al bladluizen voorkomen, is het voornamelijk op de jonge stekken. Als je er snel bij bent, kan je ze gewoon manueel verwijderen. Indien de aantasting verder is gevorderd, kan je gebruik maken van larven van lieveheersbeestjes.
Rupsen
De gamma-uil en kooluil kunnen eitjes afleggen op de bladeren van de zoete aardappelplanten. Meestal is de plant dan al fors uitgegroeid zodat de rupsen geen echt probleem veroorzaken en geen invloed hebben op de knolvorming.
Zwarte vlekken onder de schil
De zwarte vlekken die je ziet op de zoete aardappel bij het schillen heeft te maken met de bewaring. Zoete aardappelen moeten na de oogst minstens 7 dagen (sommigen zeggen 14 dagen) bij hoge temperatuur bewaard worden; idealiter 28°C. Door deze hoge temperaturen kunnen de wonden die veroorzaakt zijn door het oogsten helen, wordt de schil dikker en de knol zoeter. Deze warmtebehandeling zorgt er ook voor dat de zoete aardappelen nadien beter bewaren.
Als de wondheling niet heeft plaats gevonden en de zoete aardappelen meteen koel worden opgeslagen, ontstaan de zwarte vlekken onder de schil. Het zijn beschadigingen van de oogst die niet geheeld zijn.
Rotte zoete aardappelen
Zoete aardappel is gevoelig voor koude en te natte grond. Wateroverlast zorgt ervoor dat de wortels afsterven. Een goede afwatering van de bodem is daarom essentieel als je zoete aardappelen wilt oogsten.
Te natte voeten leidt tot gele bladeren en afname van de knolvorming. Indien het probleem blijft aanhouden, sterven de planten af. Alleszins is de zoete aardappel minder gevoelig aan water dan de gewone aardappel die bij slecht weer snel de aardappelziekte ontwikkelt.
Magnesiumgebrek
Magnesium gebrek treedt niet vaak op. Als het voorkomt, is dit meestal het gevolg van een te grote kalibemesting of een te grote aanwezigheid van kalium in de bodem. Dit gebrek uit zich door een brede geelverkleuring aan de randen van de oudere bladeren.
