Komkommer

Lees verder onder de afbeelding.

Komkommer is een langwerpige, waterachtige vrucht die bijna altijd rauw wordt gegeten. Iedereen kent waarschijnlijk de schijfjes die tijdens zomerse barbecues op het buffet staan, maar we zouden de plant onrecht aandoen door enkel deze toepassing te vermelden. Komkommers vind je namelijk ook terug in tzatziki, gazpacho of oosterse wokschotels.

Wist je trouwens dat komkommers en augurken eigenlijk dezelfde vrucht zijn!? Er zijn varianten met kleine, stekelige vruchten die voor de augurkenteelt gebruikt worden en langere, gladde varianten voor de komkommerteelt, maar genetisch gezien kan je beide vruchten amper van elkaar onderscheiden. Het enige verschil zit hem in de oogsttijd. Bij de teelt van augurken worden de vruchten meteen na het afsterven van de bloem geoogst terwijl men de vrucht bij de reguliere komkommerteelt laat uitgroeien tot hij +/- 450 gram weegt.

Waar komkommer kweken?

Om even grote komkommers te kunnen kweken als diegene uit de supermarkt heb je een voedselrijke bodem nodig in de vorm van humus (organische stof). Komkommer zijn immers dorstige plantjes en de humus zal ervoor zorgen dat je een paar keer per jaar minder met een gieter moet sleuren!

We raden jou aan om de plant(en) niet over de grond te laten groeien, omdat contact met een vochtige bodem de plant gevoeliger maakt voor allerlei ziektes en plagen. Daarom worden de meeste komkommerplanten in de hoogte geleid. Hiervoor bouwen tuiniers allerlei constructies, waarvan je je bewust moet zijn dat die ook plaats innemen. Over de verschillende soorten begeleidingsconstructie lees je meer bij het onderdeel "Komkommer kweken" .

In totaal moet je rekenen op een ruimtebeslag van 2 m² per plant. De plant kan in principe 3 meter hoog groeien, maar gelukkig kan je hem ook terug naar beneden begeleiden, waardoor een constructie van 2 meter hoogte volstaat. Om aan de consumptie van een gemiddeld gezin te voorzien volstaan één à twee planten.

Komkommers, zeker de lange gladde komkommers worden het best in een kas of op zeer beschutte plek gekweekt. De plant komt van nature uit subtropische streken en je merkt dat hij zich helemaal thuis voelt in het tropische klimaat van een kas. Dat merk je trouwens ook aan de vruchten; komkommers die achter glas gekweekt worden zijn gemiddeld groter en smaakvoller dan zijn gelijken die buiten groeien.

Je moet je geen zorgen maken dat jouw komkommers niet uitgroeien tot volwaardige vruchten omdat de bloemen moeilijker bevrucht worden in een serre. Komkommers groeien namelijk zonder bevruchting, anders zouden ze dikke, ongewenste pitten bevatten.

Komkommer kweken

Komkommer zaaien

Om jouw zaadjes op de best mogelijke manier te laten kiemen, zaai je binnen bij een temperatuur van 20°C. Daarbij komt dat je best voor een zaaiplek kiest waar licht van bovenaf komt. Zo moet je de potten niet continu omdraaien omdat jouw planten richting het vensterraam aan het groeien zijn. Jouw plantjes zouden ook kostbare energie verspillen aan het herpositioneren van hun bladeren. Heb je een goed plekje gevonden? Dan kan je aan de slag gaan met volgend stappenplan:

1. Zoek een bak of enkele bloempotjes die dieper zijn dan 10 cm. Diepe houders laten de planten toe om hun wortelstelsel uit te breiden, hetgeen het verplanten aanzienlijk vergemakkelijkt.
2. Vul jouw bak of potjes met zaai- en stekgrond. Gewone potgrond is af te raden, omdat die te compact en voedselrijk is. Hierdoor kunnen komkommerzaadjes sneller beschimmelen of gaan jonge plantjes te snel groeien, hetgeen ze vatbaarder maakt voor allerlei ziektes.
3. Daarna maak je in de zaai- en stekgrond putjes van +/- 2 cm diep en vul je elk putje met een zaadje. Omdat komkommerzaadjes slecht kiemen zaai je minstens dubbel zoveel zaadjes als het aantal plantjes dat je nodig hebt. Moesten er teveel komkommerzaadjes kiemen dan kan je nog steeds de sterkste planten selecteren voor de verdere opkweek.
4. Bedek de zaadjes met een laagje zaai- en stekgrond en duw de bodem lichtjes aan.
5. Tot slot bevochtig je de grond voorzichtig met een plantenspuit of een gietertje. Geef opnieuw water als je merkt dat de bodem droog begint aan te voelen.

Komkommer verplanten

Als je in een bak gezaaid hebt moet je de plantjes uitplanten in een pot wanneer ze een tweetal blaadjes hebben gekregen. Gebruik hiervoor potgrond gemengd met bokashi-starter en lavameel.

1. Neem het kluitje aarde rond de wortels uit de zaaibak en plaats het in een voldoende diep potje dat gevuld is met het potgrondmengsel.
2. Duw de bodem na het zaaien lichtjes aan.
3. Bevochtig door voorzichtig te gieten.
4. Geef opnieuw water als de bodem opgedroogd is.

Komkommer uitplanten

Komkommer hebben warmte nodig. Bij gebrek aan warmte gaan de planten slap vallen en afsterven, precies alsof ze water te kort hebben maar ze hebben warmte te kort. Daarom is het aangewezen om komkommerplanten ten vroegste eind april-begin mei in de kas te planten. Buiten kan je ze uitplanten vanaf half-eind mei.

1. Als je gaat uitplanten, graaf je een gat dat minstens dubbel zo breed en diep is als de kluit aarde waarin jouw plantje momenteel groeit. Tussen elk plantgat hou je een afstand van 1 m.
2. Vul het gat voor de helft met humusrijke bemesting (zie “komkommer bemesten”) en vul het verder op met uitgegraven aarde.
3. Vervolgens duw je de grond na het planten goed aan en verhoog je de grond een beetje rond de plantenstengels. Zo ontstaat er automatisch een geultje rond de plant zodat het water niet wegloopt bij het gieten. Door de grond rond de plantenstengel te verhogen, komt het water bij het gieten niet rechtstreeks in contact met de plant. Dit is belangrijk om stengelrot te vermijden.

Hoe moet je komkommer bemesten?

Komkommer heeft organische mest nodig in de vorm van compost, gecomposteerd stalmest of wormenaarde. Onverteerde stalmest moet je in het najaar op de bodem aanbrengen. Verteerde stalmest en compost kan je gebruiken om een mengeling te maken. Indien je geen compost of stalmest ter beschikking hebt, kan je een bodemmengeling maken van 1/3e wormenaarde, 2/3e potgrond en een schepje lavameel om de komkommers in te planten.

Na het planten kan je de bodem mulchen tussen de planten. Dit kan met van alles: gras, stro, compost, verteerd stalmest, wormenaarde, plantenresten…

Wil je meer weten over een gezonde bodem?

Hoe moet je komkommer verzorgen?

Klimbegeleiding

Er zijn verschillende manieren om komkommers te begeleiden tijdens het groeien. De één gebruikt bamboestokken, de ander touwen en sommigen een metalen hek. We raden echter aan om bamboestokken niet te gebruiken. Door hun gladde oppervlak kunnen de hechtranken van komkommers zich hier niet goed aan bevestigen. Voor buitenteelt raden wij aan om een metalen hek naast de plant te plaatsen, bij kasteelt kan je gemakkelijk touwen spannen vanaf het dak van de serre of je laat ze opgroeien langs ijzeren spandraden die je vooraf bevestigt.

Gieten

Komkommers hebben veel water nodig, dus je mag goed doorgieten. Om schimmel te vermijden, kan je gebruik maken van een doorgeknipte fles die je met de teut in de grond steekt. Hierin giet je water. Zo blijft er geen water bovenop de bodem liggen maar trekt het meteen de grond in. Wil je liever gieten zonder doorgeknipte fles, giet dan ’s morgens. Zo kan de plant goed opdrogen in de loop van de dag.

Verluchten

Bij een groentekas laat je de ramen vanaf eind april best dag en nacht open staan tenzij het nog zou vriezen. Door wind tussen de planten te laten passeren, verlaag je de luchtvochtigheid in de kas en maak je de planten minder vatbaar voor schimmelziektes. Om diezelfde reden houd je komkommerplanten op één meter afstand van elkaar of andere gewassen. Let wel op teveel tocht want dit werkt spint in de hand.

Wieden

Je kan onkruidgroei beperken door de bodem rond jouw komkommerplanten af te dekken met mulchmateriaal zoals compost, wormenaarde, grasmaaisel, bladeren,…. Een ander voordeel van mulchen is dat je minder snel water moet geven, omdat er minder water uit een afgedekte bodem verdampt.

Wanneer komkommer oogsten?

Komkommers oogst je wanneer ze ongeveer de grootte hebben van de exemplaren uit de winkel. Als de steel van de vrucht begint uit te drogen, ben je te laat met oogsten. Knip de vrucht dan toch nog af zodat de plant hier geen energie meer aan verliest.

Ziekten en plagen komkommer

Meeldauw op komkommer, witziekte op komkommer

Meeldauw of witzieke is een schimmelziekte die gemakkelijk voorkomt op komkommerplanten, meestal naar het einde van het groeiseizoen. Je herkent echte meeldauw aan de witte pluisvormige structuur die ontstaat op de bladeren. Verluchting van de kas tijdens de teelt is essentieel.

Als je vaak last hebt van echte meeldauw, kan je preventief werken met Oenosan en/of lavameel . Deze producten gaan de bladstructuur verharden. Lavameel kan je verstuiven of spuiten (ultrafijn), Oenosan los je op in water en vernevel je over de bladeren. Beide producten gebruik je vanaf de aanplant en pas je tweewekelijks toe. Vroegtijdig starten en de behandeling herhalen zijn essentieel voor het gewenste resultaat te bekomen.

Spint op komkommer

Spint is één van de meest voorkomende ziektes bij komkommerachtigen. Spintmijten, ook wel kasspint genoemd, zuigen aan de onderkant van de bladeren plantensappen op. Lege plantencellen zorgen voor vergeling van het blad. Een lichte aantasting herken je aan de gele puntjes op de bladeren. Op dat moment moet je ingrijpen, anders ben je te laat want spint kan zich zeer snel uitbreiden!

Bij een zware aantasting vergelen de bladeren volledig en gaan ze op termijn zelfs verdrogen. Bij dergelijke aantasting vormen de spintmijten ook webben tussen de bladeren waarlangs ze zich verplaatsen naar andere delen van de plant of naar andere planten. De webben kunnen de volledige plant op termijn inpakken.

Wat doen tegen spint?

• Goed verluchten zonder tocht te veroorzaken is essentieel. Spint ontstaat het snelst op tochtplekken.
• De kas voldoende beschaduwen om hoge temperaturen te vermijden. Te droge lucht in de kas bevordert spint.
• Oenosan als bladmeststof regelmatig spuiten om de planten weerbaar te maken vanaf de aanplant en om de twee weken herhalen. Zo versterk je de plant van binnenuit.
• Bij een beginnende aantasting: Gebruik Phyto-mite of Forni-mite om de spintplaag in een vroeg stadium onder controle te krijgen. Heb je elk jaar last van spint, gebruik dan Soni-mite preventief vanaf de planten in de kas geplant zijn.

Witte vlieg op komkommer

Witte vlieg is een klein wit vliegje (motje eigenlijk) dat komkommer kan aantasten. Het zuigt zoals alle insecten plantensappen uit de bladeren. Het teveel aan suikers dat de witte vliegen daarbij opnemen, scheiden ze terug uit. Hierdoor worden de bladeren plakkerig en groeit hierop een zwarte roetdauwschimmel.

Hoe witte vlieg bestrijden?

Als je elk jaar last hebt van witte vlieg, hang dan al vanaf januari gele vangplaatjes in je kas omhoog. Hiermee vang je de overwinterende volwassen witte vlieg weg. Merk je dat de witte vlieg toch op je planten is geland, zet dan bij een beginnende aantasting sluipwespen uit.

In de kas kan je witte vlieg bestrijden met Encarsia of Eretmocerus sluipwespen. Encarsia is de meest gebruikte sluipwesp. Bij hoge temperaturen is Eretmocerus aanbevolen. De sluipwespen parasiteren op de witte vlieg larven dwz dat de sluipwespen eitjes leggen in de larven van de witte vlieg. De larven sterven daardoor af en in de dode larven ontwikkelen zich sluipwespen ipv witte vliegen. Heel belangrijk is op tijd starten met deze biologische bestrijding. Zo vlug je de eerste witte vliegen op je planten waarneemt, de sluipwespen uitzetten. Zo krijgen ze de aantasting snel onder controle. Sluipwespen kunnen in de zomer ook buiten gebruikt worden maar witte vlieg vormt buiten meestal geen groot probleem. Buiten kan je ook gele vangplaatjes ophangen tussen de komkommerplant.

Trips op komkommer

Trips zijn kleine zuigende insecten die komkommer ernstig schade kunnen toebrengen. Zowel volwassen tripsen als larven zuigen aan de onderkant van de bladeren. Hierdoor ontstaan bruine verdroogde plekken op het blad en bruine verkurkte lijntjes op de komkommers. Volwassen tripsen kan je vroegtijdig wegvangen met gele vangplaatjes . Om de larven aan te pakken, zet je best een koker Neoseulus cucumeris uit. Deze roofmijten voeden zich met de eitjes en de jonge larven van trips. Net als bij witte vlieg is het essentieel om de aantasting snel op te sporen en de nuttige insecten bij een beginnende aantasting uit te zetten.

Magnesiumgebrek komkommer

Als komkommerplanten een tekort aan magnesium hebben, wordt hun groei geremd. Typisch beeld van deze gebreksziekte: de nerven blijven groen maar bladweefsel tussen de nerven vergeeld. Het begint met gele plekken om vervolgens uit te breiden over het totale bladoppervlak.

Magnesiumgebrek heeft meestal te maken met een onbalans in je bodem. Zorg voor een goede bodemstructuur met voldoende organisch materiaal zodat de bodem de juiste voedingsstoffen kan ter beschikking stellen aan de planten. Het is essentieel om je bodem regelmatig te verrijken met sporenelementen. Deze tref je in grote variëteit aan in lavameel.