Wat is een courgette?
Courgettes zijn vruchten die best klein wordt geoogst omdat de smaak dan het beste is. Je hebt courgetten in verschillende vormen en kleuren. Courgette kan rauw worden verwerkt of gestoofd. Ze zijn het lekkerst als je ze vers eet. Als je teveel courgetten hebt, kan je ze invriezen om later als soep te verwerken.
Courgette kweken?
Courgette in de moestuin teel je op het perceel van de vruchtgewassen. Je kan ze echter ook kwijt op de composthoop of zelfs in een klein verloren hoekje. Ze gedijen zowel in volle zon als halfschaduw. Courgette wordt soms vroeg in het seizoen als voorteelt in een kas gekweekt. Maar de meeste hobbytuinders zetten courgettes vanaf half mei buiten, als er geen kans meer op nachtvorst bestaat.
Courgette soorten
Behalve de klassieke, groene courgettes heb je nog vele andere courgette soorten die eetbaar zijn. De smaak en het gebruik in de keuken is vrijwel identiek. Van elke soort zijn er vele rassen verkrijgbaar. Hierbij een opsomming:
- Groene langwerpige courgette: deze meest bekende courgette is verkrijgbaar met donkergroene schil (klassieker) maar ook in lichtgroene kleur en als gestreepte courgette. Gestreepte courgettes hebben als basiskleur licht tot donkergroen met gele strepen. De smaak is vrij neutraal en het best bij kleine courgettes. De schil van de courgette mag gewoon worden opgegeten.
- Gele courgette: ziet er hetzelfde uit als de groene courgette. Het verschil tussen de gele en groene courgette ….
- Witte courgette: ook langwerpig van vorm; de smaak is vergelijkbaar met de donkergroene courgette.
- Ronde courgette of bol courgette: de smaak is ook hier vrij neutraal. Courgette zaden van bolcourgette zijn zowel in groene als bijna witte kleur verkrijgbaar. Ze moeten jong geoogst worden voor de beste smaak.
- Klimcourgette: zijn zowel in groene, gele als gestreepte variant verkrijgbaar. Deze soorten kan je laten klimmen tegen een rek of raster. Het ras Tromba d’Albenga is het meest bekend en geeft een goede opbrengst van stevige courgettes. Als je ze laat rijpen, gaan ze oranjeachtig verkleuren en kan je ze als een soort pompoen eten.
- Gekromde courgette: speciale courgette met kromme vorm, verkrijgbaar in groene en lichtgroene variant.
Courgette soorten niet eetbaar?
Alle courgettes zijn eetbaar. Het komt zelden voor maar als een courgette bitter smaakt, is ze giftig en dus niet eetbaar. Dit kan gebeuren als je courgette veelvuldig uit eigen zaad kweekt. De bittere stof ontstaat ten gevolge van kruisbestuiving.
Courgette bloemen eten?
De bloemen van alle soorten courgettes zijn eetbaar. Courgette heeft vrouwelijke en mannelijke bloemen. De mannelijke bloem bij courgette staat op een steeltje, de vrouwelijke bloem zit vast aan het vruchtbeginsel. Als de courgette plant goed is uitgegroeid, kan je de mannelijke bloemen oogsten om een heerlijk ovengerecht te bereiden.
Courgette zaaien
Wanneer courgette zaaien?
Het tijdstip is afhankelijk of je courgette binnenshuis of in een kas voorzaait of rechtstreeks in de volle grond zaait.
Courgettes voorzaaien vervroegt de teelt en zorgt ervoor dat je vroeger courgettes kan oogsten. Courgette zaden kiemen en groeien snel. De kiemtijd van courgette is bij kamertemperatuur 1.5 week. Twee weken later kan je ze uitplanten.
- Courgette binnen zaaien derde week van maart: uitplanten half april in de kas.
- Courgette binnen of in de kas zaaien begin april: uitplanten vanaf 10 mei.
- Courgette buiten zaaien vanaf mei en ter plaatse laten groeien. Leg twee tot drie zaadjes bij elkaar. Als de courgette plantjes 10 cm hoog zijn, behoud je de mooiste plant.
Hoe courgette zaaien?
Ik zelf zaai de courgette in een zaaibakje en verspeen de courgette zaailingen als ze twee volwaardige blaadjes hebben. Je kan courgette ook rechtstreeks in P9- potjes zaaien, dan hoef je ze niet meer te verspenen. In dit laatste geval is het belangrijk om de plantjes licht en niet te warm op te kweken, anders groeien ze te spichtig uit en moet je ze toch nog verspenen.
Gebruik een mengsel van potgrond met een kwart grof brekerszand om de courgette te zaaien. Je steekt de courgette zaden met de punt naar beneden in het mengsel op 2 cm diepte. Vanuit de punt ontstaan de worteltjes. Geef zo weinig mogelijk water om te vermijden dat de courgette zaden gaan rotten.
Heb je maar één of twee courgettes nodig, kan je ook courgette planten kopen. Dan kan je meteen twee verschillende soorten planten.
Kan ik in juli nog courgette zaaien?
Zeker en vast, als je begin juli de courgette voorzaait, kan je ze vanaf de derde week van juli uitplanten. Je krijgt dan nog volwaardige planten met een mooie najaarsoogst. Ze vervangen de oude zomerplanten die op dat moment meeldauw beginnen te krijgen en uitgeput geraken.
Courgette zaad winnen
Courgette zaaien uit eigen zaad kan maar is niet aangewezen tenzij je manueel bestuift en de bloemen afdekt met een gaas. Courgettes kruisen gemakkelijk met pompoenen en patissons. Er mogen op een afstand van 750 m geen andere planten van dezelfde familie in de buurt staan om kruisbestuiving te voorkomen. Gekruiste courgettes kunnen bitter en licht giftig zijn.
Courgette planten
Als de courgette plant 15 cm groot is, kan je ze uitplanten in volle grond. Courgettes planten in een kas vanaf half april, buiten doe je dit vanaf half mei. De grond moet voldoende zijn opgewarmd. Dit kan je versnellen door de grond met klimaatdoek af te dekken.
Als de plantjes in een kas of binnenshuis zijn opgekweekt, moet je ze eerst afharden vooraleer buiten te planten. Anders is de temperatuur shock te groot.
Om courgette te planten maak je een plantgat dat twee keer zo groot is als je courgette potje momenteel. Je vult dit met een mengeling van wormenaarde, compost en/of verteerd stalmest. Je kan ook zelfgemaakte bokashi in het plantgat doen. Over de bokashi doe je eerst een laagje tuinaarde vooraleer de courgettes te planten. Na het planten de grond lichtjes aandrukken. Mulch daarna rond de planten met grasmaaisel. Je kan courgettes ook op de composthoop zetten.
Plantafstand courgette: twee courgette naast elkaar planten of pompoen en courgette naast elkaar planten bevordert de bestuiving van de bloemen. Voorzie een plantafstand van 1 m tussen twee courgette planten en een plantafstand van 2 m tussen een courgette en pompoenplant.
Opgelet: Pompoen en courgette kruisen met elkaar. Zonder specifieke maatregelen kan je dus geen zaad nemen van je eigen courgettes.
Courgette in pot kweken
Je kan een courgetteplant in pot kweken. Kies dan een grote pot of moestuinbak en voorzie de plant van voldoende organische voeding zoals compost, wormenaarde of gerijpt stalmest. De voeding is essentieel om een mooie courgetteplant in pot te bekomen.
Wil je nog meer ruimte besparen, kies dan voor een klimcourgette en zet langs je pot een klimrek.
Courgette bemesten
Courgetten groeien overal als ze voldoende humus hebben. Voorzie een mulching van compost, wormenaarde of verteerd stalmest. Dit voldoet voor heel het seizoen. Je moet geen bijmesting geven met organische en zeker niet met chemische handelsmeststoffen.
Als je vers paardenmest of ander dierlijke mest beschikbaar hebt, kun je deze composteren of in de herfst in je tuin aanbrengen, zodat het ter plekke kan verteren. Dit zorgt ervoor dat er het jaar nadien nog voldoende voedingsstoffen beschikbaar zijn voor deze gulzige vruchtgewassen.
Courgette verzorgen
Courgette bevruchten
De courgetteplant heeft zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen. De mannelijke bloemen, die op een steeltje staan, zijn nodig voor de bevruchting van de vrouwelijke bloemen. Bijen en hommels zorgen dat het stuifmeel van de mannelijke bloemen naar de stamper van de vrouwelijke bloemen wordt overgebracht. De vrouwelijke bloemen herken je aan het kleine courgettevruchtjes dat zich aan de basis van de bloemen vormen.
Als het voorjaar koud en nat is, kan de bestuiving moeizaam verlopen, waardoor je in het begin geen vruchten aan de courgette plant krijgt of de vruchten vallen eraf. Hetzelfde geldt wanneer de planten volledig in de schaduw staan of er geen bestuivers in je omgeving vliegen.
Je kan de vruchten manueel bestuiven door met de meeldraden van de mannelijke bloemen voorzichtig over de stamper van de vrouwelijke bloemen te wrijven. Of als je veel fruitbomen en planten hebt, kan je een hommelkast aanschaffen. Hommels hebben veel stuifmeel nodig dus ingeval van enkele planten kan je geen hommelkast zetten.
Courgette plant snoeien
Courgetteplanten hoeven niet per se gesnoeid te worden, maar lichte snoei kan wel helpen om de plant gezond te houden en de productie te bevorderen. Door de oudere bladeren weg te snoeien zorg je voor meer lucht en licht in de plant wat helpt om schimmelziekten zoals meeldauw te voorkomen. Ook rotte vruchten snoei je weg.
Bij klimmende courgetteplanten kan je de zijscheuten snoeien als je maar een beperkte ruimte hebt om de plant te laten groeien.
Courgettes opbinden
Door courgetteplanten op te binden, nemen ze minder ruimte in beslag. Je kan hiervoor een dikke bamboestok gebruiken.
Behalve de ruimtebesparing, heeft dit nog een aantal voordelen:
- De courgette groeien in de top van de plant waardoor ze steeds minder vatbaar worden voor slakken.
- Om het gewicht tegen de bamboestok te beperken, kan je de oude bladeren regelmatig wegsnoeien. Op de oude bladeren ontstaat in de zomer meeldauw. Door deze weg te snoeien, kan je de meeldauw beperken en uitstellen.
Wieden tussen courgetteplanten
Als je direct na het planten mulch aanbrengt tussen de planten, hoef je nauwelijks te wieden. Je kunt hiervoor verschillende materialen gebruiken, zoals grasresten of later in het seizoen tomaten- en oude courgettebladeren. Het voordeel van mulchen is dat het bodemleven wordt gestimuleerd en de groei van onkruid wordt tegengegaan.
Courgetteplanten gieten
Als je tuin 's avonds in de schaduw ligt, is het beter om 's ochtends water te geven. Zo kunnen de planten gedurende de dag opdrogen. Courgettes hebben veel water nodig voor een goede oogst. Door de planten om de twee à drie weken te besproeien met Oenosan kan de waterbehoefte in de zomer met 75% afnemen. Hierdoor hoef je veel minder vaak water te geven. Bovendien verhardt je de bladeren door Oenosan te vernevelen wat een goede preventie is tegen meeldauw. Ook een mulchlaag van compost of wormenaarde rond de planten zorgt ervoor dat de bodem minder snel uitdroogt.
Wanneer courgette oogsten?
Courgettes kan je buiten beginnen oogsten vanaf juli tot aan de eerste nachtvorst. Kleine courgette van 10 tot 15 cm zijn het lekkerst. Courgetten groeien enorm snel, op enkele dagen zijn ze oogstklaar. Veel en jong plukken geeft trouwens meer bloemen aan de plant! Grote courgettes van 20 cm en meer kan je nog verwerken in een stoofpotje of in de soep.
Ook de bloemen van courgetten zijn een lekkernij! Dit betekent niet dat je daardoor minder vruchten kan oogsten. De bloemen kunnen geplukt worden vanaf de courgetteplant voldoende is uitgegroeid. Ook de vrouwelijke bloemen kunnen geplukt worden, de gevormde jonge vruchten groeien gewoon verder.
Courgette bewaren
Hoelang courgette bewaren? Dit hangt vooral af van de grootte van de courgettes. Vers geoogst kan je kleine courgettes een week bewaren op kamertemperatuur, grote courgettes kan je in een kelder twee tot drie weken bewaren. Leg courgette niet in de koelkast, dat is te koud waardoor ze slap worden.
Courgettes invriezen kan ook. Ik snij ze daarvoor in stukjes en vries ze rauw in. Later gebruik ik ze als bindmiddel in soepen.
Courgette kweken: problemen
Courgetten zijn gemakkelijke planten die niet vaak worden aangetast door ziekten of plagen. Zeker niet als je ze buiten kweekt. Als je courgetten in een kas kweekt, kan je wel meer plagen krijgen zoals spint en witte vlieg. Soms krijg je bladluizen op je planten. En op het einde van het seizoen ontstaat er meestal meeldauw. Slakken zijn verlekkerd op de jonge plantjes maar eenmaal ze fors zijn uitgegroeid, laten ze de planten gerust. Ze kunnen zich dan wel tegoed doen aan de vruchten.
Courgette beschermen tegen slakken
Slakken zijn verzot op courgetten. Vooral de jonge courgetteplantjes zijn erg geliefd. Op één nacht kunnen alle plantjes opgegeten worden. Slakken zijn ook gek op de courgettebloemen en de vruchten zelf. Wil je meer weten over slakken?
Hoe courgette beschermen tegen slakken?
Heb je een moestuin met meerdere planten, kan je overwegen om de grond te behandelen met No-slug, aaltjes tegen slakken. No-slug gaat de slakken in de grond af doden. Let op: No-slug is enkel zinvol als je de volledige moestuin behandelt, niet enkel plaatselijk rond de courgetteplanten.
Wil je meer weten over aaltjes?
Heb je maar één of twee planten en verder geen moestuin, is het beter om anti-slakkenringen over de planten te plaatsen, meteen na het aanplanten. De slakken kunnen niet over de schuine rand klimmen waardoor de courgette plantjes zonder problemen kunnen uitgroeien. Milieuvriendelijker dan slakkenkorrels op basis van ijzerfosfaat te strooien.
Courgetteplanten opbinden helpt later in het seizoen ook om de vruchten te vrijwaren van slakkenvraat. Zie bij courgettes opbinden.
Courgette rot aan de plant
Iedereen die courgette kweekt, heeft al wel eens een rotte of misvormde vrucht gehad. Kleine vruchten vallen af. Dit heeft alles te maken met de bestuiving. Bij courgettes moeten de bijen en hommels het stuifmeel van de mannelijke bloemen tot bij de vrouwelijke bloemen brengen. Dit moet dagelijks gebeuren want de courgettebloemen verwelken snel.
Bij regenachtig weer vliegen er minder bestuivers waardoor er geen bevruchting en zaadvorming plaats vindt. Zonder die zaadvorming groeit de vrucht maar een klein beetje. Het uiteinde van de courgette blijft daardoor dun of gaat rotten. Verwijder de misvormde en rotte vruchten meteen als je het ziet, zo nemen ze geen extra groeikracht weg van de plant.
Blijft het slecht weer aanhouden, dan kan je best een handje helpen bij de bestuiving.
Meeldauw bij courgette
Witziekte of echte meeldauw is een witte schimmel die de bovenkant van het blad inpalmt. Dit manifesteert zich tegen het einde van het seizoen vanaf augustus-september. De schimmelsporen worden met de wind verplaatst naar andere planten en overwintert op afgestorven plantendelen. Je kan dus best de oude courgetteplanten die aangetast zijn door witziekte in de GFT-bak doen en niet op de composthoop. Courgettes hebben van nature witte vlekken in hun bladstructuur, dit wordt soms verward met witziekte. De witte schimmel bij witziekte ligt letterlijk boven op het blad.
Hoe meeldauw bestrijden? Oenosan vernevelen over de bladeren zorgt voor hardere courgette bladeren waardoor de plant minder vatbaar wordt voor meeldauw. Om het gewenste effect te bereiken, begin je als de planten 30 cm hoog zijn en blijf je consequent elke twee à drie weken spuiten. Oenosan helpt ook om de waterbehoefte tijdens de zomermaanden te verminderen.
Regelmatig de oude courgette bladeren wegsnoeien helpt ook om de aantasting van meeldauw uit te stellen.
Courgette geel van binnen
Courgettes die van binnen geel zijn geworden, zijn overrijp. Als ze te lang aan de plant blijven hangen, worden ze geel aan de binnenkant en zijn er veel zaden gevormd.
Ook een onregelmatige watergift kan leiden tot een geel verkleuring van het vruchtvlees.
Mozaïekvirus courgette
Het courgettemozaïekvirus dankt zijn naam aan de typische symptomen die het veroorzaakt: een mozaïekachtig patroon van lichtgroene, donkergroene en gele vlekken op de bladeren van de plant. De bladeren gaan krullen of worden bobbelig en misvormd. Uiteindelijk vergelen en verdorren de bladeren helemaal. De courgettes ontwikkelen slecht en blijven klein en misvromd.
Het mozaïekvirus wordt overgebracht door de zuigschade van insecten zoals tripsen, bladluizen en cicaden. Maar het kan ook verspreid worden door besmet gereedschap en andere besmette planten.
Er is geen behandeling voor planten die besmet zijn met het mozaïekvirus, dus preventie is essentieel om een uitbraak te voorkomen.
Bladluis op courgette
Bladluizen zijn kleine zuigende insecten die plantensappen zuigen aan de onderkant van de bladeren of via de steeltjes. Je gaat de bladluizen het snelst opmerken aan de vervellingshuidjes die ze achterlaten op de onderliggende bladeren.
Bladluizen komen niet zo vaak voor op courgetteplanten, mogelijks wel tijdens de opkweek. Teveel warmte en te weinig licht tijdens de opkweek kan voor bladluizen zorgen.
Teveel meststof of te vers mest bij de aanplant kan ook bladluizen aantrekken. Bemest daarom enkel met verteerd stalmest, compost, bokashi of wormenaarde.
Curatief: heb je toch last van bladluizen gekregen, zet dan larven van Adalia uit om bladluis bij courgetten te bestrijden. De larven van lieveheersbeestjes eten met plezier je bladluizen op. Gebruik liever geen pyrethrum, spinosad of Neemolie. Deze producten worden als biologisch beschouwd maar doden ook andere nuttige insecten en werken dus niet selectief.
Spint op courgette
Spint zijn miniscuul kleine, beige mijten met twee donkere vlekken aan de zijkant van het lichaam. Ze zuigen plantensappen aan de onderkant van de bladeren. Hierdoor ontstaan er gele puntjes in de bladeren, dit zijn plantencellen die werden leeg gezogen. Bij een ernstige spintaantasting gaan de bladeren vuilgeel verkleuren en zie je kleine spinraggen tussen de onderlinge bladeren. In dit spinsel kruipen de spintmijten van blad naar blad.
Spint komt buiten minder snel voor, bij kasteelt komt dit wel regelmatig voor.
Preventief: spuit om de drie weken Oenosan en/of Microferm om de planten te versterken tegen plagen.
Curatief: Gebruik Forni-mite of Chrysopa om de spintplaag in een vroeg stadium onder controle te krijgen. Als je op het einde van het seizoen last zou krijgen van spint, kan je de planten beter opruimen. Niet op de composthoop gooien maar mee geven met de GFT-bak.
Witte vlieg op courgette
Witte vlieg komt soms voor als courgetten in de kas gekweekt worden, buiten komt dit zelden voor. Wil je meer weten over witte vlieg?
Planten preventief behandelen met Oenosan en/of Microferm helpt om de planten te versterken en plagen te voorkomen.