Monstera is een verzamelnaam voor een groot aantal planten die deel uitmaken van de familie van de Araceae (aronskelk) De plant komt oorspronkelijk uit het tropische regenwoud van Latijns-Amerika, waar deze welig tiert, klimmend in de onderste lagen van het regenwoud. Aangezien de plant goed gedijt in schaduw en warme temperaturen, is hij ideaal voor binnenshuis. De bekendste variant is de Monstera deliciosa.
Onder de verzamelnaam “Monstera” vallen meer dan 40 verschillende planten, waaronder de bekendste:
- Monstera deliciosa
- Monstera adansonii
- Monstera pinnatipartita
- Monstera dubia
- Monstera epipremnoides
- Monstera standleyana aka cobra
Uiterlijke kenmerken:
Bladeren
De bladeren van 1 plant kunnen er heel verschillend uitzien, afhankelijk van het groeistadium waarin de plant zich bevindt. Een jong blad kan een volledig vol blad zijn. Nadien, wanneer de plant ouder wordt, komen er openingen/sneden in de nieuwe bladeren, en als de plant nog volwassener wordt komen er zelfs gaten aan de binnenkant van het blad. Dit natuurlijke fenomeen laat het toe dat de onderste bladeren van de plant eveneens voldoende licht krijgen.
Hoe worden nieuwe bladeren gevormd ?
Nieuwe bladeren groeien goed beschermd in een bladschede in de stengel van het laatst gevormde blad. Wanneer het nieuwe blad tevoorschijn komt is het nog helemaal opgerold. Je moet nog even geduld hebben voordat het zich helemaal ontrold heeft. Af en toe sproeien met water kan de plant helpen om dit nieuwe blad te ontkrullen. Zeker niet met de hand forceren, want dan kan het blad scheuren. Het verse blad zal lichter zijn dan de oude bladeren en een stuk zachter en fragieler. De volgende dagen zal het uitharden, verdonkeren en een stuk groter worden. Waar de bladschede geopend is om het nieuwe blad tevoorschijn te laten komen, blijven resten achter die zullen verdrogen. Maak je geen zorgen, dit is volstrekt normaal en zeker geen slecht teken dat je plant te weinig water heeft of zo. Je kan ze zonder problemen met de hand verwijderen om esthetische redenen, als je dat wil.
Knopen
Knopen bevatten een groeibeginsel. Bij Monstera’s kan je de knopen makkelijk identificeren waar de luchtwortels groeien. Bij kruipende varianten zal de afstand tussen de knopen kleiner zijn dan bij snel klimmende planten. Dit kan eventueel helpen bij het identificeren van de correcte soort. Een Monstera deliciosa “big form” bijvoorbeeld, met de reuze-“monsterlijke” bladeren, heeft zijn knopen dichter bij elkaar staan dan de Monstera deliciosa “small form” (aka borsigiana) die meer ruimte heeft tussen de knopen, wat aangeeft dat die veel liever en sneller zal klimmen. Weten waar de knopen zijn, is belangrijk voor het vermeerderen van de Monstera.
Luchtwortels
Luchtwortels helpen deze klimplant om zich vast te hechten om verder te kunnen groeien. Hiervoor kan je bijvoorbeeld een mosstok gebruiken. Een goed vastgehechte klimmende plant, zal meestal ook grotere bladeren produceren. Soms groeien de luchtwortels ook in de grond. Op die manier worden dit gewone wortels en kunnen zij extra stabiliteit geven aan de plant. Knip de luchtwortels liever NIET af – ze horen echt bij de Monstera-plant en hiermee nemen zij extra voedingsstoffen op uit de lucht.
Bloem
Een Monstera kan eventueel ook een bloem produceren, al zal dit zich niet makkelijk in de gewone huiskamer voordoen. Overkomt het je, knip dan de bloemen weg. Ze onttrekken veel energie aan de plant. De bloem bevat zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken, dus zelfbestuiving is mogelijk (mits een beetje hulp). Wanneer de bloem een vrucht wordt, laat je deze een 10-tal maanden rijpen aan de plant. Ofwel wacht je tot de zaden zich vormen, ofwel kan je de vrucht opeten (smaakt naar een mengeling tussen banaan en ananas)
Variëgatie (aka chimera)
De trendy urban jungle lover van deze tijd, smelt voor planten met een variëgatie.
Meer lezen over wat variëgatie juist is? lees dit artikel: variëgatie in kamerplanten .
Monstera variegata is een echte instagram-hype geworden en de vraag naar deze planten is wereldwijd geëxplodeerd. Waarom zijn ze nu zo moeilijk te vinden ?
Ten eerste groeien de gevariëgeerde Monstera een stuk trager dan de gewone groene variant. Dit komt doordat ze minder cellen met chlorophyl hebben en minder energie kunnen omzetten om te groeien.
Een tweede reden is de manier waarop de planten vermeerderd moeten worden. In tegenstelling tot de groene Monstera die massaal vanuit zaad wordt opgekweekt, geeft voorplanting via zaden bij de Monstera variegata geen zekerheid op variëgatie in de bladeren. Het vermeerderen op grote schaal vereist daarom speciale skills en groeiomstandigheden en een grote hoeveelheid aan moederplanten waarvan stekken worden gesneden. Heb je groene vingers, dan kan je eventueel zelf met een stekje aan de slag via een collega plantenliefhebber die bereid is om in hun plant te snijden.
Voeg daarbij nog de grote wereldwijde vraag toe en je hebt een antwoord op je vraag.
Soorten variegatie:
Albo variegata – witte vlekken in het blad (komt van het Latijn: albus)
Aurea variegata – gele vlekken in het blad (komt van het Latijn: aureum)
Mint variegata – lichtgroene munt-kleur
Thai constellation variegata – crème-kleurige vlekken mooi verspreid over het gehele blad
Half moon variegata - de variegatie beperkt zich tot 1 helft van het blad, terwijl de andere helft gewoon groen is
Full moon variegata - het gehele blad is gevariëgeerd (dit blad draagt niet bij aan de energieproductie van de plant en zal dus niet lang overleven). Deze variant wordt ook wel “white monster” of “white tiger” genoemd.
Hierbij nog een overzicht van de verschillende variegatie-kleuren bij de Monstera deliciosa
Mozaïekvirus: PAS OP !! – sommige planten die geïnfecteerd zijn met het mozaïekvirus worden voor grof geld aangeboden als chimera. Vooral bij de Monstera adansonii wordt dit vaak foutief als variegata aangegeven. Mozaïekvirus is een verzamelnaam voor vele schadelijke plantenvirussen die allen een kenmerkend mozaïekpatroon op planten veroorzaken. Het mozaïekpatroon bestaat uit lichte en donkere, soms groen, soms gele plekken op het blad. Deze aantasting wordt veroorzaakt door een verstoring in de structuur van het bladmoes. Vervolgens gaan bladeren krullen, de aangetaste plekken worden groter en er ontstaan misvormingen aan de plant
Verzorging:
Standplaats - licht
De plant is van nature een schaduwplant, al kan deze wel gewoon geraken aan meer direct licht. Je moet de plant zachtjes laten wennen aan meer licht. Verplaats hem niet zomaar van een donker plekje in het huis naar volle zon, anders gaan de bladeren verbranden en bruin kleuren. De plant zal de bladeren ook naar het licht richten, dus af en toe zal je de plant wat moeten draaien. Je kan bijvoorbeeld elke week een kwartslag draaien als je de bladeren in alle richtingen wil. Plaats je de Monstera tegen een muur of in een hoek, dan hoef je niet te draaien.
Potmaat
Een Monstera staat niet graag in een te grote pot. Aangezien het een klimmer is, vult hij graag de pot met wortels om stabiliteit te krijgen alvorens in de hoogte te gaan groeien. Wanneer de groei vertraagt, of de bladeren kleiner worden, kan je best de wortels checken en eventueel verpotten naar een groter maatje van pot. Zet een klein plantje dus niet in een heel grote pot – de wortels gaan te weinig verspreid zijn in het substraat om het vocht op te nemen. Dit kan aanleiding geven tot wortelrot – een veel voorkomend probleem bij deze soort. Ze staan niet graag met de “voeten” nat.
Substraat
Een goed drainerend substraat is aangeraden. Een te vaste potgrond houdt het vocht te lang vast, waardoor er kans bestaat dat de wortels gaan rotten. In het algemeen wordt een mengeling van kokos, perliet, schors en eventueel houtskool aangeraden. Een regelmatige watergift is aangeraden, maar zorg ervoor dat het substraat kan uitdrogen tussen 2 waterbeurten in.
Mosstok
Monstera’s klimmen en hechten zich graag vast aan een paal, plank, boom of mospaal. Je bindt de plant tegen de mospaal, zodat deze de kans krijgt om de luchtwortels hieraan vast te hechten. Je kan deze kopen in het tuincentrum ofwel zelf aan de slag gaan met veenmos (ook wel sphagnum mos genoemd) of kokosvezels en touw. Mosstokken zijn beschikbaar van 30cm tot 1m80 groot. Er zijn er zelfs die je kan verlengen naarmate je plant hoger en hoger groeit.
Luchtvochtigheid
Monstera komt oorspronkelijk uit het tropische regenwoud van Latijns Amerika waar de luchtvochtigheid hoog is. We kunnen dit in de huiskamer simuleren door een luchtbevochtiger te installeren, ofwel door eenvoudigweg regelmatig de bladeren te besproeien. Ze kunnen op die manier extra vocht opnemen via de huidmondjes in de bladeren en via de luchtwortels. Let wel op, planten met meer witte variëgatie zijn niet altijd fan van rechtstreeks besproeien, waardoor de witte bladeren snel bruin kunnen worden. Gebruik het liefst gefilterd regenwater op kamertemperatuur. In kraantjeswater zit teveel kalk wat op de bladeren blijft liggen. Planten die je in het tuincentrum koopt, komen recht van de kweker, waar ze onder optimale condities gedijen (60-80% luchtvochtigheid, 24-26°C en voldoende licht). Het kan zijn dat de plant zich in het begin niet al te best voelt bij jou thuis, maar hij zal zich snel genoeg aanpassen aan het binnenklimaat.
Voeding
Het is aangeraden om tijdens het groeiseizoen (april tot oktober) voeding te voorzien voor de plant. Tijdens de wintermaanden beter niet, want dan kan de voeding zelfs schadelijk zijn voor de Monstera. Wormenaarde kan mee ingemengd worden in het substraat en regelmatig bijgegeven worden als voeding. Wil je een vloeibare meststof gebruiken, kies dan voor onze plantaardige Vega N6. Meer informatie lees je via ons kenniscentrum.
HELP! Mijn bladeren verkleuren
Het kan zijn dat de onderste oudere bladeren verkleuren. De plant maakt zo energie vrij voor de nieuwe bladeren. Heb je echter veel bladeren die plots verkleuren, verspreid over de hele plant, dan kan een verkeerde verzorging de oorzaak zijn.
Bruine of gele bladranden komen vaak door een teveel aan water. In dit geval raden we aan minder vaak en met kleinere hoeveelheden water te geven. Ook is het verstandig de grond om de zoveel tijd te controleren door je vinger 1.5cm in de grond te stoppen om te checken dat de plant niet te vochtig staat. Een overschot aan water zorgt ervoor dat de wortels geen zuurstof meer kunnen halen uit de aarde. Hierdoor gaan de wortels uiteindelijk rotten.
Als het blad een gelige gloed krijgt en slap gaat hangen, dan kan dit ook komen door een teveel aan zonlicht. Plaats in dit geval de plant een meter verder van het raam. Hou de plant hierna goed in de gaten.
Natuurlijk kan het ook zijn dat je ongenodigde gasten hebt op je plant. Een gelig blad kan eveneens duiden op de aanwezigheid van spint/trips op de bladeren (check regelmatig zowel boven als onderkant van de bladeren op de aanwezigheid van deze schadelijke insecten.
Lees meer over deze plagen op kamerplanten via de de kamerplanten gids .
Weetjes:
Monstera adansonii werd rond 2016-2017 voor het eerst in Europa binnengebracht onder de naam Monstera obliqua. Dit was echter de verkeerde naam, aangezien een Monstera obliqua uiterst zeldzaam is met belangrijk kenmerk dat de bladeren bijna meer gat zijn dan blad. Op die manier verschenen op het internet in verschillende plantengroepen op facebook de quote “it’s never obliqua” . De naam staat echter nog steeds geregistreerd als “merk” en vind je deze nog steeds terug op de adansonii plantjes die je koopt in de winkel.
Monstera dubia, de prachtige klimmer met zilveren blaadjes ziet er helemaal anders uit wanneer deze volwassen wordt. De bladeren worden langwerpig met gaten, zodat ze meer herkenbaar zijn als Monstera. Oppassen als je Monstera dubia intypt in je telefoon, want de automatische spellingscorrector maakt er makkelijk Monstera “dubai” van !
De Monstera Peru ook bekend als Monstera karstenianum is van geslacht veranderd! Deze wordt officieel niet meer bij de Monstera-familie gerekend, maar werd herdoopt als Epipremnum pinnatum ‘Marble Planet’® - zoals je ziet staat deze naam ook geregistreerd als merk.
Giftig
De Monstera soorten zijn giftig bij inname. Vooral katten hebben de neiging om op de stengels of bladeren te kauwen. Dit kan de nieren aantasten. Als je huisdier in je Monstera bijt, moet je niet direct panikeren, maar ze moeten natuurlijk niet de halve plant binnenspelen. Neem bij grotere inname contact op met een dierenarts.